ESD Veilig Werken met Romex BV.

Hulp, uitleg, advies en instructies bij het voorkomen van ESD,

of wel Elektrostatische Ontlading op ESD gevoelige Electronica Componenten.

Inleiding:

Deze instructie is bedoeld voor lezers die omgaan met ESD gevoelige elektronica componenten, en de vernietigende elektrostatische ontlading willen voorkomen.

Voorkomen van schade door elektrostatische ontlading aan elektronica is beter dan;

• De netwerkverbinding met de AEX verbreken
• het uitschakelen van een beveiligingssysteem
• het stopzetten van een hartbewakingsapparaat
• storing bij militaire communicatie apparatuur

Introductie:

ESD staat voor Electro Static Discharge (Elektrostatische ontlading).
Iedereen kent wel de elektrische ontlading die men voelt bij het uitstappen van een auto, het kammen van het haar en het knetterende geluid bij het uitrekken van een trui. Ook bliksem is een elektrostatische ontlading.
Voor de mens is deze ontlading (met uitzondering van bliksem), soms wel tot 40.000 Volt, onschadelijk door de beperkte tijdsduur van de ontlading (enkele nano seconden). Voor elektronica componenten en printplaten ligt dit wat anders.
Deze componenten zijn reeds gevoelig vanaf 10 Volt!

Dit artikel verschaft inzicht wat tegen Elektrostatische ontlading te doen is. Verder bevat het veel praktische tips waarmee u meteen aan de slag kunt gaan.

Gevolgen van Elektrostatische ontlading:

Onderzoek wijst uit dat ESD voor bedrijven, die met elektronische componenten en printplaten te maken hebben, een hoge kostenpost is. De gevolgen voor een bedrijf zijn:

• Hogere kosten door uitval en/of schade
• Onbetrouwbare producten
• Ontevreden klanten, slechte reputatie en marktverlies
• Hogere service kosten (reparatie / vervanging)
• Meer verstoringen

Verder kan een elektrostatische ontlading (vonk) ook nog de volgende gevolgen hebben:

• Vuur
• Explosies
• Elektromagnetische interferentie (EMI)
• Warmte
• Licht
• Geluidsgolven
• Aantrekken stofdeeltjes (Cleanroom)

Wat zijn ESD gevoelige componenten en hoe gevoelig zijn deze:

Elektronica is zeer gevoelig voor ESD (Electrostatic Discharge).
De tabel geeft weer wat de maximale spanning tussen 2 pennen van het IC mag zijn.

Statisch elektriciteit en de mens:

De mens is over het algemeen de grote boosdoener van elektrostatische ontladingen. In een normale werksituatie zijn spanningen van 10.000 Volt heel normaal. Omdat pas vanaf 3000 Volt een elektrostatische ontlading door de mens is waar te nemen is het van belang Elektrostatisch gevoelige componenten te beschermen.

Het is dus van belang dat de omgeving waarbinnen zich ESD gevoelige componenten zich bevinden goed beschermd zijn. Zo’n omgeving wordt ook wel EPA (ESD Protected Area) genoemd.

Binnen een EPA moet alles wat elektriciteit geleidt geaard zijn. Alles wat geen elektriciteit geleidt (isolatoren) moet uit een EPA worden verwijderd, worden beschermd of vervangen worden door een ESD-veilig alternatief.
Elektrostatische ontlading is voor de mens als volgt waarneembaar:

• voelbaar vanaf 3000 Volt
• hoorbaar vanaf 6000 Volt
• zichtbaar vanaf 9000 Volt

Hanteer daarbij als motto: Geen oplading, is geen ontlading

ESD, een latent problem voor electronica componenten:

Wat bliksem ontlading voor een boom is, is Elektrostatische ontlading voor IC’s (Integrated Circuits / Chips). Binnen het IC zal, bij een elektrostatische ontlading, een miniatuur explosie plaatsvinden waardoor kortsluiting en/of onderbrekingen kunnen ontstaan. Door de steeds kleiner wordende elektronica en de toenemende snelheid waarop deze chips moeten werken zal de gevoeligheid van deze componenten alleen maar toenemen.

beschadiging IC.

Beschadigde IC’s hoeven niet direct kapot te gaan. Maar naarmate een apparaat langer aan staat zal op de plek waar de beschadiging plaatsvindt, deze langzaam ‘doorbranden’. Dit noemen we ook wel een “Pregnant IC”
Zo’n beschadiging is pas waar te nemen als de apparatuur reeds bij de klant staat.

Voor ESD maatregelen geldt dat deze over de gehele productie goederenstroom genomen moeten worden. De ketting is zo sterk als de zwakste schakel.

Maatregelen om Elektrostatische ontlading te voorkomen moeten in de hele keten genomen worden;

• productie
• goederen ontvangst
• goederen verzending
• assemblage
• reparatie
• installatie
• testen

Des te later een schade wordt geconstateerd, des te hoger zullen de vervang en of reparatiekosten zijn. Onderzoek wijst uit dat 23% van beschadigde elektronica als oorzaak Elektrostatische ontlading heeft.

Handig om te weten:

Een ontlading van 15.000Volt wekt een energie op van 20mJoule wat omgerekend een vermogen van 200kW kan veroorzaken.

Hoe ontstaat een elektrostatische lading:

Alle materialen om ons heen zijn opgebouwd uit moleculen. Moleculen bestaan weer uit nog kleinere deeltjes die we atomen noemen.
Een atoom bevat elektrische lading: een positief geladen kern (bestaande uit protonen en neutronen) en daaromheen negatieve ladingen (dit zijn de elektronen).
De elektronen kunnen in sommige materialen zich makkelijk verplaatsen maar het positief geladen deel is onverwoestbaar. Hiervoor heb je enorm veel energie nodig om de protonen te scheiden van de neutronen (denk hierbij aan atoomsplitsing).
Als een atoom een elektron verliest zal de totale lading van het atoom positief worden. Krijgt deze een extra elektron toegediend dan zal de totale lading van het atoom negatief worden.

Er is ontdekt dat na wrijving tussen verschillende materialen een elektrostatische lading ontstaat. Hieruit is de Tribo-elektrische reeks opgesteld:

Oplading na wrijving uitgewerkt in een Tribo-elektrische materialen reeks:

In de tabel kun je zien wat het effect is van de scheiding of wrijving van diverse materialen.

Aluminium zal na scheiding van PVC een positieve lading krijgen en PVC negatief. Het aluminium heeft dus zijn eigen elektronen aan het PVC afgestaan. PVC op zijn beurt zal positief geladen zijn nadat deze met Teflon in aanraking is geweest.

Hoe verder de materialen in deze reeks van elkaar af staan des te hoger de onderlinge elektrostatische spanning.

Tribos is het Griekse woord voor wrijving.

Geleiders en Isolatoren:

Een elektrische stroom is de verplaatsing van een hoeveelheid elektronen door een materiaal. Zo zijn er materialen die enorm goed stroom kunnen geleiden (bijvoorbeeld koper, ijzer e.d.) en materialen die dit heel slecht kunnen (bijvoorbeeld PVC, Teflon), ook wel isolatoren genoemd.

De isolerende materialen kunnen op hun  beurt geleidende materialen weer opladen en deze geleidende materialen veroorzaken dan de vonk ontlading. Het vermijden van Isolerende materialen in een ESD-veilige ruimte is dus zeer belangrijk.

Goed geleidende materialen laten hun lading dus zeer makkelijk weg- vloeien. Hoe sneller dit gebeurt des te hoger de elektrische stroom zal zijn en ook dit moet in een ESD-veilige ruimte worden vermeden. Deze zogenaamde vonkontladingen, ook wel Elektrostatische ontlading genoemd, zijn tenslotte de boosdoeners.

ESD veilige materialen moeten dus een bepaalde elektrische weer- stand hebben, die hoog genoeg is om geen vonkontladingen te veroorzaken en laag genoeg is om statische ladingen weg te laten stromen.

Elektrische stroom:

Elektrische stroom wordt uitgedrukt in de eenheid Ampère [A]. Als we over een hoeveelheid lading spreken wordt dit in Coulomb [C] uitgedrukt. Zo staat 1C voor 6,3 x 1018  elektronen. Elektrische stroom is 1C/s oftewel, 1 Ampère staat voor de verplaatsing van 6,3 x 1018 elektronen in 1 seconde.

De weerstand die elektronen tijdens deze verplaatsing ondervinden wordt uitgedrukt in Ohm. Hoe hoger de weerstand van een materiaal is, des te moeilijker het voor de elektrische stroom is om er doorheen te stromen.

Handig om te weten:

Weerstandswaarden van materialen:

Diverse ESD normen maken onderscheid op basis van de oppervlakteweerstand van een materiaal. Samenvattend kun je de volgende materiaal categorieën onderscheiden:

Zo zullen dus eventuele ESD materialen een elektrische weerstand moeten hebben tussen de 100 ohm en 100 Gohm.

Dus: Vonk Ontlading (snelle ontladingen) ontstaan bij materialen die een oppervlakte weerstand hebben die kleiner is dan 100 ohm
Materialen die ladingen te lang vasthouden hebben een oppervlakte weerstand die hoger is dan 100 Gohm en zijn dus niet wenselijk.
Eventuele ongewenste ladingen willen we in ESD veilige ruimten natuurlijk wel langzaam weg laten vloeien. Dit kan dus op een veilige manier als het materiaal voldoet aan de Elektrostatisch geleidende of dissipatieve eigenschappen. Zo heeft bijvoorbeeld een polsband een met opzet ingebouwde weerstand van 1 Mohm.

ESD Veilige ontlading:

Voor een veilige langzame Elektrostatische ontlading kun je het beste halfgeleidende of wel dissipatieve materialen gebruiken. Deze liggen tussen een waarde van 10/4 de Ohm en 10/9 de Ohm.

ESD veilig transport en verpakking:

Uiteraard zullen ESD gevoelige componenten verplaatst moeten worden. Dit zal zowel in als buiten de EPA mogelijk moeten zijn. Het meest belangrijke hierbij is goed gebruik te maken van de nodige beschermende verpakkingen.

De norm, IEC61340-5, schrijft het volgende voor om te komen tot een juiste verpakking eigenschap voor diverse onderdelen (producten):

Een EPA is een Electro Protected Area
Een UPA is een Unprotected Area

Buiten de verpakkingseisen, zie volgende paragrafen, zijn er ook andere maatregelen om rekening mee te houden.

Zo zijn transportkarretjes, die niet goed geaard zijn, door de wrijving met wieltjes op een gewone vloer, erg eenvoudig op te laden. Een ESD vloer en geleidende wielen lost dit probleem op.

Verder moet het oppervlak waarop de ESD gevoelige componenten worden neergelegd of opgeslagen ook worden voorzien van de nodige maatregelen zoals een geaarde ESD mat die op de schappen van de ESD trolly kunnen worden gelegd.

In de volgende paragrafen worden alle maatregelen die nodig zijn voor transport nader toegelicht.

Welke ESD veilige verpakking moet ik gebruiken:

Afhankelijk van de toepassing en het pakket van eisen zijn er grofweg vier soorten ESD-verpakkingen te onderscheiden:

1: Geleidende zwarte koolstofhoudende folie, zakken, dozen en bakken:

Deze materialen mogen niet in een cleanroom gebruikt worden omdat deze koolstofdeeltjes loslaten. Je kunt zelf controleren of de zwarte zak of bak koolstof bevat door deze over een wit vel papier te verschuiven, een zwarte streek is duidelijk zichtbaar.
Deze verpakkingen bestaan uit koolstofhoudend polyethyleen. Mits dik genoeg zijn ze geschikt als ESD verpakking. In een cleanroom mogen ze niet of beperkt worden gebruikt want ze laten koolstof deeltjes achter. Omdat ze tevens niet transparant zijn loopt men gevaar dat men ongeaard gaat kijken wat er in de verpakking zit. Ook moet men oppassen bij het verpakken van een printplaat met een accu. Deze lopen langzaam leeg als ze in contact komen met het koolstof. Advies is om dan Metalic shielding zakken te gebruiken.

Zwart geleidende harde schuimen zijn zeer geschikt om losse componenten in te steken. Alle pennen van het IC zijn immers zo met elkaar verbonden, zodat er geen potentiaal (spanning) verschil tussen de aansluitpennen meer is. Gebruik echter geen zwart hard of zacht schuim om printplaten te verpakken, ivm het loslaten van geleidende deeltjes met kortsluiting tot gevolg.

2: Anti-Statische Roze Polyetheleen folie, zakken en schuimen

Tip: Anti-Statische Rekwikkelfolie en hoezen:

Voor het verpakken van ontlading gevoelige producten zoals licht ontvlambare vloeistoffen, chemicaliën en bijvoorbeeld airbags.
Dit zijn transparante niet oplaadbare verpakkingen.

Er zijn 2 soorten, één die werkt op basis van vocht (en kan dus oxidatie veroorzaken) en een nieuwer type welke onafhankelijk van vocht niet oplaadbaar is.

Deze  zakken zijn te herkennen aan de tekst permanent dissipatief welke op de zak bedrukt is.

Pinkpoly verpakkingen hebben geen kooi van Faraday-eigenschappen. Dit in tegenstelling tot de Metalic shielding zakken.
Anti statisch Roze schuim is niet oplaadbaar en kan zijn functie doen als mechanische bescherming in dozen of kratten. Veelal zacht PU (Poly Urethaan schuim).

Ook Roze antistatisch bubbelfolie is zeer geschikt als mechanische bescherming.
De roze ‘pinkpoly verpakkingen’ zijn alleen geschikt voor gebruik binnen de EPA (Electro Protected Area).

3: Dissipatieve IDP polyethyleen folie, zakken en bakken, geschikt voor in de cleanroom:

Deze permanent niet oplaadbare veelal gele of rode kunststof, de zogeheten IDP, Inherently Dissipative Polymer, is luchtvochtigheid onafhankelijk, permanent niet oplaadbaar en is zeer geschikt voor in de cleanrooms omdat het material geen outgassing vertoont. Hierdoor komen er geen deeltjes vrij welke de luchtkwaliteit in de cleanroom kunnen vervuilen.

Van hetzelfde materiaal zijn ook ADP zakken en buisfolie leverbaar. Deze buisfolie kan worden gebruikt in een sealing / verpakkingsmachine om bijvoorbeeld componenten te verpakken.

4.Shielding folie, shielding zakken:

Dit is de meest geschikte verpakking voor elk type printplaat met ESD gevoelige componenten. Door het geïntegreerde metaallaag bezit deze een perfecte kooi van Faraday.

De voordelen op een rijtje van Shielding zakken;

1. Zeer hoge shielding eigenschappen
2. De shielding zakken zijn transparant, het product in de zak is goed te herkennen en hoeft dus niet opengemaakt te worden
3. Trekt geen stof aan en kan in de cleanroom gebruikt worden.
4. De zak is bruikbaar zolang er geen grote gaten of scheuren in zitten.

Door de metalic shielding laag zijn de zakken geschikt voor gebruik in- en buiten een EPA (Elektro Protected Area)

Shielding dozen:

Uiterst betrouwbaar door speciale gesloten afschermingslaag. De (vaak) blauwe binnen- en buitenlaag zijn gemaakt van een permanent elektro- statisch dissipatief materiaal. Het karton is niet geschikt voor gebruik in een cleanroom maar in combinatie met polyethyleen of polyurethaan- schuim is deze verpakking wel het meest flexibele alternatief.

De juiste ESD veilige printplaat verpakking geschikt voor printplaten die mogelijk naar een Cleanroom gaan en daar uitgepakt worden:

Vaak zal een combinatie van materialen tot de juiste verpakking leiden. Een harde, doorzichtige, dissipatieve polyethyleen-tereftalaat (PET-G) doos zal altijd moeten worden gecombineerd met een ‘shielding’ zak om zo aan de “Kooi van Faraday-eis” te voldoen en om een goede mechanische bescherming te kunnen garanderen als de verpakking buiten de EPA (Electro Protected Area) komt. Indien de afstand van het Pet-G material voldoende groot is zal de lucht tussen de printplaat en de verpakking als Kooi van Faraday kunnen dienen. Ga niet experimenteren, Romex kan voor U de verpakking op Elektrostatische ontlading testen. Het gebruikt van de juiste kunststoffen van gerenormeerde bedrijven zijn daarbij belangrijk, een slechte kopie welke lijkt op een ESD verpakking is eenvoudig gemaakt.

Gebruik onderstaande checklist voor het toepassen van een juiste ESD-veilige verpakking:

1. bepaal de toepassing en omgeving
2. kies een verpakking
3. zorg voor de juiste labels
4. zorg voor een duidelijke in- en uitpak instructie (polsband)

Foutief gebruik van een verpakking is één van de meest voorkomende oorzaken van schade door . Tevens kan veel mechanische schade worden voorkomen bij een degelijk product- en verpakkingsontwerp.

ESD aanduidingen op ESD verpakkingen:

Welke verpakking ook wordt gebruikt, deze zal moeten zijn voorzien van het ESD-symbool. Dit symbool (zie afbeelding) is tevens voorzien van een letter welke de eigenschap van het type materiaal weergeeft;

S: Electrostatic discharge shielding
D: Electrostatic dissipative
L: Low charging
C: Electrostatic conductive

Voordat een ESD-veilige verpakking wordt toegepast zal het gebruik nauwkeurig moeten worden bepaald. Elektronica wordt steeds kleiner en dus gevoeliger, waarbij de instructie voor het in- en uitpakken dan ook steeds belangrijker wordt.

Ook ESD-ongevoelige onderdelen (kabels, trafo’s, plaatwerk e.d.) moeten worden ontdaan van hun vaak isolerende verpakking alvorens ze in een EPA (ESD Protected Area) worden toegepast. Is dit niet mogelijk dan zullen ook deze moeten worden verpakt in bijvoorbeeld een ‘pinkpoly’ alternatief. De kooi van Faraday-eis is niet van belang bij deze onderdelen.

Hoe moet ik ESD gevoelige componenten, printplaten verpakken:

Inpakken van elektronica geschiedt in een EPA, Electro Protected Area.

Zorg dat u de juiste verpakking gebruikt,

zodra de gevoelige elektronica de EPA verlaat, moet het ESD gevoelige component voorzien zijn van een shielding zak, een metalen behuizing of een verpakking waarbij er voldoende ruimte zit tussen het ESD gevoelige product en de dieptrek tray of andere verpakking zodat de ruimte tussen het product en de buitenverpakking de afstand lucht als “Kooi van Faraday” functioneert. Deze laatste methode is riskant en moet vooraf altijd getest worden.De shieldingzak is verreweg de beste en meest practische oplossing.

Draag altijd een polsband die op de juiste manier geaard is.

Sluit de verpakking met een ESD etiket waarop het ESD symbool en aanwijzing hoe de verpakking geopend moet worden staat afgebeeld.

Tip: Op het label staat het ESD waarschuwingssymbool. Zorg ervoor dat uw personeel bij het uitpakken dit symbool herkent en weet dat ze, na het openen en verbreken van het label, ESD gevoelige onderdelen in handen krijgen. Een ESD training voor uw personeel is een must.

Opslag en transport in een EPA.

Opslag en transport van ESD gevoelige componenten en printen in een EPA, Elektro Protected Area. Hoeven niet afgeschermd te worden met een shielding verpakking, immer in de EPA zijn geen statisch oplaadbare plastics aanwezig en zijn alle geleidende en bewegende materialen, meubilair, gereedschappen en mensen geaard. Een antistatische verpakking is hier voldoende. Werkt men in een cleanroom dan adviseren wij om het gele IDP materiaal te nemen ivm outgassing bij gewone Roze antistatische materialen.

Zorg ervoor dat de transportmiddelen via de ESD-veilige vloer ten alle tijden geaard zijn.

Zorg dat de transportmiddelen waarop ESD-gevoelige componenten worden vervoerd een elektrostatisch geleidend of dissipatief oppervlak heeft, zie ook 1.5 Weerstandswaarden voor ESD maatregelen.

ESD rekken en Trolly’s met geleidende wielen. 

Tip: Zorg voor een schone vloer.

De geleidende wielen van bovenstaande producten zijn afhankelijk van de kwaliteit van de geleiding en reinheid van de vloer.

Romex levert ook draadschapstellingen met metalen voeten/poten die, ook via de vloer, prima geaard kunnen worden.
Voordeel van de draadrekken is dat het stof niet op de planken blijft liggen en dus niet meer schoongemaakt hoeven te worden.
Uiteraard moet de vloer onder de draadschapstellingen  wel schoongemaakt worden.

Field service:         

Uw service organisatie die onderhoud pleegt aan ESD-gevoelige apparatuur zal ook ESD-veilig moeten werken.

Componenten die vervangen zijn kunnen altijd nog gerepareerd worden en moeten dus weer in een ESD-veilige shielding verpakking terug gestuurd worden.

Zorg ervoor dat uw service organisatie goed op de hoogte is van de ESD maatregelen. Een Service engineer die bij de klant aan het werk is straalt daarbij ook een zekere kwaliteit bewustzijn uit!

Een goede ESD training welke bij Romex te volgens is, is een must.

Producten die een Service engineer niet mogen ontbreken zijn:

• Een Field Service Kit met aardsnoer
• Polsband met snoer
• Verpakkingslabels
• Extra shielding zakken
• ESD veilig gereedschap
• ESD veilige jas

Installeren, verwijderen en vervangen van voor Elektrostatische ontlading gevoelige componenten op locatie

• Neem uw Field Service Kit en aard deze aan het systeem
• Doe uw polsband om en sluit deze aan op uw Field service Kit. Alles is nu met elkaar verbonden en zit op één en hetzelfde potentiaal
• Trek de printplaat uit het systeem
• Leg deze op de Field Service Kit
• Neem de nieuwe printplaat uit de shielding verpakking en steek deze in het systeem
• Doe de oude printplaat in de shielding verpakking om op te sturen voor reparatie

Benodigdheden Field service engineer

• Polsband en snoer
• Eventueel een krokodillenklem
• Field Service Kit met aardsnoer en polsband
• ESD veilige jas
• Shielding zakken

Tip: Voordat u de voor Elektrostatische ontlading gevoelige componenten uit de verpakking haalt moet u er voor zorgen dat uw polsband geaard is.
Tip: Gebruik dezelfde ESD verpakking voor het component dat vervangen is. Ten slotte kan deze eventueel nog worden gerepareerd.

Printplaat Assemblage en reparatie:           

Voor het repareren en assembleren van printplaten dient uiteraard alleen met ESD goedgekeurde middelen gewerkt te worden. Deze zijn veelal voorzien van het ESD symbool.

Er dient als volgt ESD-veilig gewerkt te worden:

• Controle van ESD-schoeisel en polsband met snoer bij het betreden van de EPA (Electro, Protected, Area).
• Controle van de werkplek (schoon, ESD-middelen aanwezig).
• Verwijder, behandel of vervang alle statisch oplaadbare materialen in de EPA.
• Aarden van de werknemer (polsband met snoer).
• Assemblage en reparatie alleen met ESD-veilig gereedschap.
• Opslag van de geassembleerde of gerepareerde printplaat in een goede shielding verpakking of transportbak.

Uw personeel zal bij betreding van een EPA op de hoogte moeten zijn van de ESD-regels. Hiervoor zijn 10 regels opgesteld, zie De 10 ESD gedragsregels aan het einde van dit document.

Gebruik van maatregelen tegen Elektrostatische ontlading valt en staat met voldoende draagvlak en voorbeeldgedrag van het hele bedrijf. Leef de regels dan ook consequent na.

Tip: Hang deze regels bij de toegangsdeur van de EPA en deel deze uit aan bezoekers.
Tip: Het aanstellen van een ESD coördinator kan de gedragsregels met een deskundige medewerker van Romex opstellen en zorgen dat deze nageleefd zal worden. Ook hier, ESD training bij Romex is een must.

Hoe controleer ik mijn ESD schoenen, polsband en polsbandsnoer: 

1. Doe uw ESD veilig jas aan en maak deze dicht.
2. Zorg dat u ESD veilig schoeisel draagt.
3. Houdt uw polsband inclusief koord bij de hand.
4. Test uw schoenen 1 voor 1 op de voetplaat.
5. Test hierna uw polsband en beweeg het koord tijdens het testen heen en weer.
6. Als uw schoenen niet goed zijn controleer dan of deze vuil of dat uw sokken wellicht te dik zijn. Test desnoods even zonder sokken.
7. Als uw polsband niet goed is controleer deze nogmaals met een ander koord.
8. Meld aan de ESD coördinator als er iets mis gaat.
9. Test deze maatregelen elke keer als u de EPA betreedt.

 Tip: De toegang testers kunnen door middel van een relais aangesloten worden aan een automatisch deurslot.

Automatische registratie van het personeel dat toegang heeft verkregen is ook mogelijk. Gebruik in dit geval de PGT 2000. Neem deze apparatuur op in uw kalibratie plan voor een controle 1 keer per jaar.

Het aarden van ESD gevoelige apparatuur:

• De apparatuur met ESD gevoelige elektronica moet goed geaard zijn.
• Indien er geen schone aarde is mag de apparatuur gewoon met de randaarde verbonden worden.
• Indien er schone aarde aanwezig is dient u de apparatuur met deze schone aarde te verbinden.

Tip: Zorg dat aardingen regelmatig worden gecontroleerd. Ze kunnen bij het verplaatsen van de apparatuur los raken.

Het aarden van ESD veilige producten in een EPA:

Alle ESD veilige producten (die van oorsprong elektriciteit geleiden) moeten in een EPA worden geaard. Denk daarbij aan:

1. ESD-veilige Vloeren
2. ESD-veilige Tafels
3. ESD-veilige Stoelen
4. ESD-veilige Trolleys
5. Metalen kasten

Voor het aarden van ESD-veilige producten is minimaal een weerstand van 750 Kohm nodig. Dit voorkomt vonkontladingen. In de praktijk zal deze weerstand vaak 1 Mohm bedragen.

Het aarden van personen;

Hoe kan ik mijzelf aarden en ontlading voorkomen. 

Men dient geaard te zijn bij directe aanraking van elektronica.
De gebruikte aarding moet dagelijks worden gecontroleerd middels een polsband en schoentester.

ESD kleding:        

Onder ESD kleding verstaan wij, ESD schoenen, jassen, polo’s, T-shirts en polsbanden.

Het dragen van ESD kleding in een EPA is verplicht.

De ESD jas dient dicht gedragen te worden om zo de statische velden van de gewone kleding onder de ESD jas af te schermen. De ESD schoenen maken contact met de ESD vloer en zorgen ervoor dat personen bij het lopen geen statische lading opbouwen. Een ontlading op de voor Elektrostatische ontlading gevoelige elektronica kan op deze manier voorkomen worden. Indien men met zeer gevoelige componenten werkt, adviseren wij, vooral bij zittend werk, als zekerheid ook nog een ESD polsband te dragen.

Tip: Er zijn diverse schoenen en polsbanden verkrijgbaar. Ook zijn er polsbanden die, indien men daar gevoelig voor is, geen huidirritatie veroorzaken. Vraag naar een medewerker van Romex hij/zij kan je daarmee verder helpen.

ESD veilig solderen:

• Zorg dat u soldeert aan een geaarde en ESD-veilige tafel of tafelmat
• Zorg dat uzelf goed geaard bent aan aarde of via de tafelmat of frame van de ESD-veilige tafel
• Zorg dat het soldeerstation ESD-veilig is (behuizing, handvat) en dat deze geaard is met een aardsnoer aan de ESD-tafel, ESD tafelmat, Field service kit of frame van het te solderen component.

Tip: De kwaliteit van een soldeerverbinding is afhankelijk van:

• Hoe schoon de onderdelen zijn die gesoldeerd worden (bijvoorbeeld de printplaat. Maak beide delen eerst goed schoon.
• De verschiltemperatuur tussen deze onderdelen. Houdt de soldeer- tip dus tegelijk tegen beide delen aan.
• De timing van het solderen (elke stap ca. 1 seconde):

1. Houd de soldeertip tegen beide delen aan om deze te verhitten
2. Breng soldeertin in verbinding met beide delen
3. Verwijder tin als deze voldoende is weggevloeid
4. Verwijder dan de soldeertip en laat verbinding ‘afkoelen’
5. Veeg de soldeertip schoon aan een klam vochtige spons
   • Vanaf juli 2006 is het verplicht om loodvrij te solderen. Voor meer info bel onze specialisten of kijk op romex.nl
   • Hoeveelheid tin. Teveel of te weinig zal in beide gevallen en slechte soldeerverbinding opleveren. Er is maar één manier om dit te ervaren en dat is oefenen.

Romex is importeur van Weller soldeer apparatuur en verzorgt ook soldeer trainingen, meer info? Stuur een e-mail naar info@romex.nl.

Zie ook www.weller.nl of www.weller-discount.nl om direct uw order te plaatsen.

Ontwerp een ESD veilige ruimte:

• Zorg ervoor dat bij binnenkomst iedereen de mogelijkheid heeft om zijn persoonlijke ESD maatregelen te controleren (polsband en schoeisel) en aan te trekken (bijvoorbeeld ESD veilige jas)
• Maak een ESD veilige ruimte duidelijk zichtbaar door middel van borden en/of vloerstickers
• Laat regelmatig alle ESD maatregelen controleren
• Houdt de ESD veilige ruimte vrij van vuil

Benodigdheden:

• ESD-veilige geaarde vloer
• ESD-veilige geaarde tafels, stoelen, trolleys en rekken
• ESD-tester waarschuwingsborden bij de toegangsdeur

Tips:

• Er gelden voor een EPA twee basis regels:
• Alle geleidende onderdelen aarden
• Alle isolerende materialen verwijderen, vervangen, behandelen of afschermen

Audit van een ESD veilige ruimte:

• Controleer dagelijks (alle medewerkers):
• Polsbanden
• Schoeisel
• Jassen (dicht dragen)
• Controleer elke 3 maanden (ESD coördinator):
• Vloeren
• Tafels
• Stoelen
• Karretjes
• Opbergkasten
• Kleding
• Waarschuwing labels en borden
• Gereedschap
• Controleer elk jaar (Management):
• Toeleveranciers (houden zij zich ook aan de ESD-regels?)
• Test apparatuur (calibratie)
• Uw personeel (training)

Benodigdheden:

• Audit checklijsten (bewijs van controle en checklijst van aandachtspunten)
• Meetapparatuur om onder andere de oppervlakteweerstand te kunnen meten van ESD-maatregelen

Looptest:

Deze looptest geeft de werkelijke geleiding weer tussen de persoon, vloer en aarde tijdens het lopen over de vloer in een EPA.

Meet en testapparatuur om zelf een regelmatige audit van uw EPA te doen zijn bij Romex te koop.

Meten en controleren van ESD materialen en voorzieningen:

• Zorg dat u op de hoogte bent van de boven- en ondergrenzen van de elektrische weerstand van de Elektrostatische voorzieningen
• Lees, voordat u gaat meten, goed de gebruiksaanwijzing van de desbetreffende meetapparatuur
• Weerstand typen die elke 6 maanden gemeten moeten worden zijn:
  • Rv: Volume weerstand van een object
  • Rg: Weerstand van object naar elektrische aarde
  • Rs: Oppervlakteweerstand van object

Meetapparatuur:

• Vraag aan uw Romex adviseur welke meetinstrumenten u het beste kunt gebruiken om een interne ESD-audit bij uw bedrijf te houden.

Tip: Meet en noteer de omgevingstemperatuur en luchtvochtigheid (bijvoorbeeld met de Testo 615). Deze kunnen namelijk de weerstandswaarden van de ESD voorzieningen beïnvloeden.

Onderhoud ESD veilige ruimte:

• Zorg dat uw schoonmaakpersoneel ook op de hoogte is van de gedragsregels in de EPA
• Zorg dat men de juiste schoonmaakmiddelen gebruikt. Verkeerd gebruik kan de kwaliteit van de geleiding van de ESD maatregelen beïnvloeden.

Benodigdheden:

• De juiste schoonmaakmiddelen die van zichzelf Elektrostatisch-veilig zijn en de ESD maatregelen niet beïnvloeden.

Tip:De Vos Groep  http://www.devosgroep.nl  is gespecialiseerd in het schoonmaken, onderhouden en opmeten (controleren) van Elektrostatisch-veilige ruimten.

10 Gouden ESD regels:  

1. Toegang: Controleer bij elke binnenkomst van een EPA uw Elektrostatisch-veilig schoeisel en polsband.

2. Polsband: Draag bij directe aanraking van elektronica altijd een van te voren gecontroleerde polsband.

3. Kleding: Draag binnen een EPA en bij Fieldservice een gesloten ESD jas.

4. Werkplek: Zorg dat uw ESD-werkplek vrij is van statische materialen (plakband en verpakking) en het werkblad en de ESD-stoel geaard zijn.

5. Verpakking: Gebruik zowel binnen als buiten een EPA goede verpakkingen met afdoende Elektrostatische afscherming. Zorg ervoor dat deze verpakking altijd afgesloten is.

6. Onderhoud en Audit: Zorg dat er met Elektrostatisch-veilige producten onderhoud op vloeren en tafelmatten gedaan wordt en er regelmatig Elektrostatische metingen worden uitgevoerd.

7. Bezoekers: Begeleid bezoek in uw EPA en attendeer hen op de ESD-maatregelen.

8. Collega’s: Spreek uw collega’s aan bij ondeugdelijk ESD gedrag

9. Training: Zorg dat uw personeel voldoende getraind is zodat ze met de ESD-maatregelen weten om te gaan en weten WAAROM ze deze maatregelen moeten gebruiken

10. Melding: Meld eventuele tekortkomingen in de EPA aan een ESD coordinator binnen uw organisatie.

Tot slot:

Tip: Romex is gespecialiseerd in ESD oplossingen voor de elektronica industrie. Onze specialisten kunnen u adviseren en helpen bij het inrichten van een EPA, medewerkers trainen en een audit op locatie verzorgen.
Schade door Elektrostatische ontlading is onzichtbaar en een sluipmoordenaar voor uw, steeds kleinere en Elektrostatisch gevoelige, electronica componenten. Lees de ESD voorschriften van uw componenten leverancier en zorg dat uw bedrijf niet aansprakelijk wordt gesteld voor een schade door elektrostatische ontlading.

Voor meer informatie bezoek de Romex website op www.romex.nl  of neem contact met ons op.

---