Verslag Klankbordbijeenkomst Kennisplatform EMV 12 maart 2020

De Nederlandse EMC-ESD vereniging was, net als andere jaren, weer uitgenodigd om deel te nemen aan de klankbordbijeenkomst van het Kennisplatform ElektroMagnetische Velden (EMV) en Gezondheid op 12 maart jl. Tijdens deze klankbordbijeenkomsten kunnen genodigden hun mening geven over het beleid. Jan-Kees van der Ven heeft hier de vereniging vertegenwoordigd en dit artikel is een samenvatting van de besproken punten, die voor u als lid interessant kunnen zijn.

Het Kennisplatform EMV is een samenwerkingsverband van RIVM, TNO, DNV-GL, AgentschapTelecom, GGD GHOR Nederland en ZonMw en heeft zich tot doel gesteld: “Een actieve rol te spelen bij het adresseren en beantwoorden van vragen en zorgen in de maatschappij over gezondheidseffecten van elektromagnetische velden op een, ook voor leken, begrijpelijke manier”.

Algemeen

Binnen het kennisplatform zijn een tweetal belangrijke wijzingen doorgevoerd. Ten eerste zal vanaf dit jaar tot 2023 de financiering alleen door de overheid verzorgd worden, terwijl in het verleden het kennisplatform gefinancierd werd met publieke (overheid) en private (telecom providers / energienetbeheerders) gelden.

Ten tweede heeft Milieu Centraal aangegeven niet meer de capaciteit te hebben om het kennisplatform te ondersteunen als gevolg van de energietransitie. Dit betekent dat zij zich terug getrokken hebben uit het platform.

Uit de gepresenteerde cijfers blijkt dat de nieuwe opzet van de website: https://www.kennisplatform.nl/, voornamelijk in Q&A (vraag en antwoord) vorm, succesvol is. De bezoekers aantallen stijgen significant en zeker als er onderwerpen als 5G in het nieuws zijn, is dit terug te vinden in de bezoekersaantallen.

Resultaten afgelopen jaar

Het afgelopen jaar heeft het kennisplatform zich voornamelijk gericht op het uitbreiden van de Q&A methodiek en zich daarbij geconcentreerd op de volgende onderwerpen:

Plannen voor het komende jaar

Het komende jaar wil het kennisplatform zich gaan richten op de volgende onderwerpen:

• Het nieuwe voorzorgbeleid voor magneetvelden van hoogspanningslijnen en andere bronnen van de elektriciteitsvoorziening
• Informatie voor professionals
• 5G ontwikkelingen
• De nieuwe ICNIRP richtlijnen

Daarnaast wil men diverse doelgroepen gaan definiëren, zodat de taak om de maatschappij te informeren nog beter uitgevoerd kan worden. Denk bijvoorbeeld aan professionals en Electrosensitieven.

Elektrosensitieven

Voor deze elektrosensitieven biedt het kennisplatform uitdrukkelijk geen hulp maar alleen voorlichting. Toch wordt er wel mee gedacht. Zo werden twee onderwerpen binnen de klankbord groep uitgebreid besproken. Ten eerste in hoeverre de SOLK (Somatische Onverklaarde Lichamelijke Klachten) aanpak nuttig kan zijn voor elektrosensitieven. De uitkomst van de discussie was dat deze aanpak kan helpen, zeker als de behandelend specialist ervaring heeft met de problematiek, die elektrosensitieven ervaren. Het tweede onderwerp was het oprichten van een witte, of licht grijze zone. Dit zijn gebieden, aangewezen door de overheid, waar elektromagnetische velden zoveel mogelijk worden voorkomen. Het idee hier achter is dat elektrosensitieven, ook zonder medische noodzaak, tot rust kunnen komen. In het buitenland zijn dergelijke witte zones al een bekend fenomeen. Het kennisplatform is bereid dit initiatief richting de minister te ondersteunen ondanks dat er nog geen wetenschappelijke duiding is dat er een relatie is. Echter het platform zal niet verantwoordelijk zijn voor dergelijke zones. Op 4 april stond er een contactdag op de agenda van de Stichting EHS met als belangrijkste onderwerp “witte zones”. Deze dag wordt echter uitgesteld in verband met het Coronavirus.

Presentatie Agentschap Telecom, RIVM over 5G

Agentschap Telecom tezamen met het RIVM hebben de afgelopen tijd een literatuuronderzoek uitgevoerd (peer reviewed & grijze literatuur) aangevuld met metingen naar blootstelling aan 5G. Aanleiding is de behoefte aan informatie, die men kan verspreiden, (zoals via het kennisplatform) en eenduidige meetmethodes. Uit dit onderzoek komt het volgende naar voren. Bij de uitrol van 5G zullen eerst de 700 MHz banden geveild gaan worden. Dit zijn de frequenties die grotere gebieden af moeten dekken tot enkele kilometers. Vervolgens zullen de 3.5 GHz banden geveild gaan worden. Deze worden gebruikt voor small cells en hebben een bereik van enkele tientallen meters. Over enkele jaren zullen de 26 GHz banden geveild worden. Deze banden zijn vooral bedoeld om binnenhuis te gebruiken. Verder is er nog niet veel literatuur beschikbaar over blootstelling en 5G.

De noodzaak van eenduidige meetmethodes volgt uit de nieuwe technieken. Binnen de 5G techniek wordt er gebruik gemaakt van mMIMO (massive Multiple Input Multiple Output) beam forming techniek. Hiermee kunnen velden gebundeld worden en zo specifieke ontvangers aanstralen en volgen. Dit maakt het meten van veldsterktes aan dergelijke bundels wel gecompliceerd, aangezien ze zich alleen op de ontvanger richten en dit is normaal gesproken niet de meetantenne. Daarnaast is het de vraag wat de invloed van meerdere gebruikers op de veldsterkte is.

Velden worden opgewekt door de netwerkantennes en de telefoon. De telefoon stelt vooral de gebruikers bloot, terwijl de netwerkantennes in principe iedereen kunnen blootstellen. Vanwege de nieuwe techniek / frequenties heeft men voor de netwerkzijde zich eerst geconcentreerd op veldsterktes binnen small cells. Hier meet men maximale veldsterktes van ongeveer 6 V/m. Dit is ongeveer 1 % van de basis restrictie. Als gevolg van de velden die de telefoon maakt, wordt vooral de gebruiker ook blootgesteld aan velden. Deze hebben een intensiteit van ongeveer 85 % van de basis restrictie, wat vergelijkbaar is met 2G, 3G en 4G telefoons.

De conclusie is dat bij het gebruik van 5G technieken de blootstelling onder de aanbevelingen van de EU blijft, echter het is de vraag wat er gaat gebeuren als steeds meer apparaten overstappen op deze technologie.

Nieuwe voorzorgbeleid

Vanuit DNV-GL (onafhankelijk van bedrijfsleven en overheid) werd een presentatie gegeven over het nieuwe voorzorgbeleid van de overheid, wat zich richt op velden als gevolg van de elektriciteitsdistributie. Dit beleid is gebaseerd op het advies van de commissie Verdaas. Belangrijkste advies is om de jaargemiddelde advieswaarde van 0.4 µT te schrappen, ter info in een woning wordt er ongeveer 0.1 µT opgewekt door eigen apparatuur. Daarnaast wordt geadviseerd het ALARA (As Low As Reasonable Achavable) toe te passen en zo open mogelijk te communiceren over alle magnetische bronnen in het elektriciteitsnet.

ICNIRP richtlijnen

Begin maart heeft ICNIRP haar nieuwe richtlijnen uitgegeven met betrekking tot blootstelling aan EM-velden van 100 kHz tot 300 GHz. Namens de gezondheidsraad werd hier een korte samenvatting over gegeven. Voor hoog frequent velden is alleen het risico van opwarming wetenschappelijk vastgesteld.  Dit is niet veranderd sinds de publicatie in 1998. Het risico van zenuwstimulatie voor laag frequentere velden is in tussentijd afgedekt met een uitgave voor laagfrequent velden. Wel is deze nieuwe uitgave gedetailleerder geworden vooral voor frequenties boven de 6 GHz en is de reikwijdte van de richtlijn opgerekt van 10 GHz naar 300 GHz. De aanbevelingen van de Europese commissie zijn gebaseerd op de voorgaande versie van de richtlijn en de Europese commissie overweegt de nieuwe aanbevelingen over te nemen. Het kennisplatform heeft inmiddels een eerste indruk van deze richtlijn op haar website geplaatst.