Kunsthal Rotterdam

De transitie naar duurzame energie is in volle gang. Hoe spelen energieleveranciers hierop in? Eneco zoekt samenwerking met gebouw automatiseerders en ziet haar rol verschuiven van leverancier naar regisseur van energie.

Op naar een nieuw verdienmodel

De transitie naar duurzame energie is in volle gang. Bedrijfsleven en overheid zien steeds meer de noodzaak voor een omschakeling in energieopwekking, -levering en -gebruik. Toch zijn er veel bestaande belangen die een transitie vertragen of tegenwerken. Het is belangrijk dat duurzame energie gepaard gaat met een verdienmodel, waardoor bedrijven sneller op de al rijdende trein durven springen. Energieleveranciers zijn momenteel bezig met zoeken naar dergelijke modellen. Dick van Veen, Directeur Duurzaamheid Vastgoed, bij Eneco, ziet een energielandschap voor zich waar mensen, bedrijven en gebouwen hun eigen energie opwekken en gebruiken. “Onze rol verschuift van energieleverancier naar energieregisseur.” Duurzame lokale energie kent namelijk nogal eens een onbalans tussen vraag en aanbod. Zonnepanelen vangen in de zomer volop zon, maar in de herfst en winter heeft men juist warmte nodig. De wind waait ook niet elke dag even hard, om maar wat te noemen. Automatiseringstechnologie speelt een belangrijke rol om duurzame energieleverantie te stabiliseren. Door middel van monitoring- en optimaliseringstools kan zo efficiënt mogelijk met zelfopgewekte energie worden omgesprongen. Deze tools worden over het algemeen over de schil van een gebouwbeheersysteem heen gelegd en zoeken op basis van algoritmes naar optimalisaties. Volgens Van Veen gaat Eneco van energieleverancier naar comfortleverancier. En dit ziet men terug in de verdienmodellen. Middels partnerships wordt samengewerkt aan een all inclusive duurzame oplossing, waarbij de klant niet langer per eenheid energie, maar voor het totaalplaatje aan gebouwcomfort betaalt.

Een duurzame organisatie

De transitie naar duurzame en zelf opgewekte energie laat energieleveranciers veranderen in comfortleveranciers, danwel energieregisseurs. Dat betekent op zoek gaan naar innovatie, nieuwe modellen, om via big data analyse duurzame energie te regisseren. Eneco gaat daarom partnerships aan met automatiseerders in de meet- en regeltechniek. In de stap naar duurzame energie en zelfs circulariteit, is het een interessant gegeven wanneer deze partnerships geen geld vragen per eenheid energie, maar per geleverde dienst, per comfortniveau. Dat stimuleert de leverancier namelijk om zo efficiënt mogelijk met energie om te gaan en om klimaatsystemen te ontwikkelen die makkelijk zijn te onderhouden en lang meegaan. En dat is weer goed vanuit circulair oogpunt. Een voorbeeld is de transformatie van de energiehuisvesting van de Kunsthal Rotterdam. Daar werd gebruik gemaakt van comfortgerichte prestatiecontracten die losstaan van de energielevering. Energie is in het geval van de Kunsthal een kostprijselement binnen de prestatie die het partnership levert. De Kunsthal betaalt een fixed price die is opgebouwd uit een groot aantal componenten, waaronder een aantal voor energie. De samenwerkende partijen Eneco, Dura Vermeer en Roodenburg zijn samen verantwoordelijk voor het budget voor energie en onderhoud. Alle split incentives zijn er tussenuit gehaald. De Kunsthal kan rekenen op een stabiel binnenklimaat voor een vast bedrag. Dick van Veen: “Hoe beter wij het doen met elkaar, hoe meer wij verdienen, en het belangrijkste, hoe beter het comfort en het gebruikersgemak in de Kunsthal.”

Optimalisering van duurzame energie

De energietransitie heeft tot gevolg dat steeds meer bedrijven eigen, duurzame, energie, zullen opwekken. Momenteel is Eneco druk bezig om te kijken welke mogelijkheden automatisering bieden om deze transitie mogelijk te maken. Dit gebeurt met name door optimalisatietools, die verbindingen leggen tussen energieopwekking, het netwerk en het gebouwbeheersysteem. Thijs schmitz, Senior Productmanager van Eneco, spreekt van een schil. “In die schil die over het gebouwbeheersysteem heen wordt gelegd, zit een grote IT-component. Daarop worden allerlei soorten devices aangesloten die data genereren. Data op het gebied van het weer, de te verwachten hoeveelheid zonne- of windenergie, de aanwezigheid binnen een bepaald pand. Door variabelen te koppelen ontstaat een zo zuinig en efficiënt mogelijk gebruik van duurzame energie. Zo realiseren we een integrale optimalisatie van gebouw, techniek maar vooral van het gebruik van het gebouw.” Hoe meer duurzame energie er op het net komt, hoe ingewikkelder het wordt om de balans tussen vraag en aanbod in het net te behouden. De rol van energieleveranciers zal dan ook veranderen naar die van energieregisseurs. Het verklaart waarom een leverancier als Eneco zijn heil zoekt in samenwerkingen met automatiseerders in de meet- en regeltechniek. “Over vijf tot vijftien jaar is dit algemeen verbreid. Er zal behoefte blijven aan een regisseur die eigen energieopwekking op microniveau regelt voor de klant. Op macroniveau moeten er partijen zijn die die energiestromen gaan beheersen om de onbalans in het net te managen.”

Bijzondere energieoplossing Kunsthal Rotterdam

Een voorbeeld van een economisch model waarbij duurzame energie is geïntegreerd in een business model is de Kunsthal Rotterdam. Een partnership tussen Eneco, Dura Vermeer, installateur Roodenburg en system integrator Coneco, verzorgde de hele energiehuishouding van de Kunsthal.

Wat begon met de vraag of er 30.000 euro van de energierekening af kon, bleek te herleiden tot een probleem met het klimaat en leidde uiteindelijk tot een omvangrijke, integrale verbouwing van zeven maanden waarbij flink verduurzaamd is. Dick van Veen van Eneco: “Tussen de uitvoerende partijen ontstond een klik. Een stabiel binnenklimaat en een exploitatieverbetering, daar gingen we voor. Om verder te komen met klimaatbeheersing, moest het gebouw gecompartimenteerd worden. Op zich eenvoudig, maar door slimmer en integraler naar oplossingen te zoeken, is meerwaarde ontstaan.” Door net iets anders te compartimenteren en de ingang te verplaatsen, werd het auditorium beter verhuurbaar, wat weer een grotere inzetbaarheid opleverde voor de Kunsthal.

Wanneer het partnership de Kunsthal puur vanuit de business case had benaderd, was het project misschien wel niet doorgegaan. Van Veen vervolgt; “Wij doen dit ook duidelijk vanuit een ontwikkelperspectief. Dit model is reproduceerbaar en kan op grote schaal heel veel waarde creëren. De Kunsthal heeft ons geleerd dat het mogelijk is. Dat je samen het binnenklimaat en de energieconsumptie kunt optimaliseren, zolang je maar blijft redeneren vanuit één gezamenlijk doel.”

BETROKKEN PARTIJEN