Tegenover het VUmc, aan de rand van de Zuidas, staat sinds kort het O|2 gebouw. Dit multifunctionele gebouw is bestemd voor onderzoek op het gebied van Human Health & Life Sciences. De Vrije Universiteit vroeg als eindgebruiker en opdrachtgever om flexibele functionaliteit van verschillende ruimten in het pand. Uitvoerende partijen wisten dit te realiseren met behulp van automatisering. Door een koppeling tussen regeltechniek en software kan met één druk op de knop de klimaatregeling van een lab worden aangepast. Plug and play, of, misschien meer toepasselijk, plug and research.
Publicatie; Signalement, Tekst; Daan Groeneveld
Aan tafel om te praten over de automatisering in het O|2 gebouw Anwar Hassan van adviseur Valstar Simonis, Johan Atsma namens aannemer en technisch dienstverlener Wolter & Dros|TBI en Hans van Nieuwenhuyze van leverancier en integrator Sauter. Alle drie als projectmanager bij het project betrokken. Een goede chemie is er tussen hen, het blijkt een ingespeeld team te zijn. De heren kenden elkaar al van een eerder project en hebben in al pratend aan een half woord genoeg om elkaar te begrijpen. Een geanimeerd gesprek over techniek; het blijkt mogelijk!
Johan Atsma bedacht een concept voor de flexibele labs buiten ‘het boekje’. “Alleen al voor de laboratoria moesten er zo’n 630 stramienen met naregeling voor de w-installaties worden aangelegd; 630 klimaatzones, zeg maar. De grote vraag was hoe je al deze stramienen flexibel kunt maken, waarbij je op afstand, zonder dat je achter de plafonds hoeft, ieder lab snel kunt tunen naar verschillende situaties.” In totaal werden er zo’n 300 varianten aan stramienen gevraagd. De crux van het project was de ontwikkeling van één modulair systeem, dat alle functionaliteit van alle stramienen kan leveren en op ieder stramien past. Ieder stramien heeft dus in potentie volledige functionaliteit. Door koppeling van hard- en software kunnen de instellingen per lab op afstand, via de pc, veranderd worden. Zo kan bijvoorbeeld eenvoudig gewisseld worden van nul naar één of naar twee zuurkasten in een lab, zonder aanpassingen in de software.
Labs kunnen dus op afstand heringericht worden. Daarna moet per stramien nog wel ‘een draadje getrokken worden’ aldus Atsma. “Maar de functionaliteit hoef je niet meer te testen”, voegt Van Nieuwenhuyze daaraan toe.“Voor ons was dat de grootste uitdaging, één softwarepakket voor de volledige functionaliteit. Alles in één module waarbij verschillende functies – bijvoorbeeld sturing van de lucht- en waterhuishouding of de aanwezigheid van zuurkasten in labs – makkelijk te activeren of de-activeren zijn, zonder dat er extra geprogrammeerd hoeft te worden.” Valstar-Simonis ontwikkelde een flexibel lab concept, waarbij de luchthoeveelheid in een labruimte varieert tussen 5- en 15-voudig. Dit moest vertaald worden in regeltechniek. Cruciaal was de oplossing om de drukgecompenseerde regelsluiters softwarematig te begrenzen, in plaats van handmatig per stramien. Zodoende hoefde er maar één modulair concept getest en ontwikkeld te worden. Een gouden innovatie in de ontwikkeling van flexibel gebouwgebruik. “Te simpel voor woorden, maar wel uniek”, concludeert Atsma droog. Hassan reageert lachend “Toen ze bij mij aankwamen met dit idee reageerde ik: waarom is dat niet eerder bedacht? Waarom heb ík dat niet bedacht?” Namens de adviseur had Hassan de taak om te testen of deze nieuwigheid wel de juiste functionaliteit voor de opdrachtgever opleverde. Het hielp dat hij wist met wie hij van doen had. “Dat werkt fijner. Ik weet dat ik deze heren maar beter serieus kan nemen als ze met een eigen voorstel, een eigen aanvulling op het bestek komen.” Atsma benadrukt dat een dergelijke inventiviteit gerealiseerd kon worden omdat het voor alle betrokken partijen wat oplevert. De opdrachtgever krijgt flexibele labs met een eenvoudige bediening, de system integrator is minder tijd kwijt met testen en realiseren.
Johan Atsma: “Het leuke van het bestek was dat wij als aannemer een bepaalde vrijheid hadden. We hadden de ruimte om ‘los te gaan’ en iets neer te zetten dat paste in het concept van de eindgebruiker.” Partijen als Wolter & Dros en Sauter, die samen als system integrator opereren, krijgen vanuit een opdrachtgever of adviseur een bepaald bestek, waar zij vanuit hun technische visie oplossingen voor kunnen bedenken die de opdrachtgever, of zelfs de adviseur niet kent, buiten het bestek liggen, of gewoon nieuw. In het proces van idee tot realisatie is dan wederzijds vertrouwen een voorwaarde. Dat was er bij het O|2 gebouw. Hassan voegt daar nog iets aan toe. “Het mooie van dit project is dat er meer functionaliteit is omschreven dan techniek.” Zijn slotconclusie: “Uiteindelijk kent het project een mooie balans tussen functionele eisen van het bestek en de techniek van het modulair realiseren. Een mooie synergie tussen het pragmatische van de aannemer en het conceptuele van de adviseur. Zo ontstaan leuke dingen tijdens de uitvoering.”
