Door: FHI, Federatie van Technologie Branches Tijdens de workshop ‘Duurzaamheid in het Lab’ zijn we gezamenlijk aan de slag gegaan met duurzaamheid in het laboratorium. Jurriaan Beckers van Hogeschool Leiden en Réka Ötvös van Janssen Biologics deelden hun ervaringen en samen dachten we na over oplossingen voor veelvoorkomende problemen. Met als hoofdvraag: hoe zorg je ervoor dat een organisatie meebeweegt richting een meer duurzame manier van werken? De oplossing: start je eigen greenteam!
Tijdens de workshop hebben we oplossingsgericht gekeken naar de vele uitdagingen waar laboranten mee geconfronteerd worden. Tal van oplossingen zijn genoemd en deze willen we graag met je delen.
De ideeën lopen uiteen van kleine, simpele aanpassingen tot grote, impactvolle veranderingen. Wij hopen vooral dat je inspiratie opdoet om zelf aan de slag te gaan.
Recycling
Tijdens de workshop blijkt dat het lang niet altijd duidelijk is welk afval er wel en niet gescheiden mag worden. Er zijn zorgen over veiligheid en vooral in het ziekenhuis is recycling lastiger dan gedacht. Daarnaast is de hoeveelheid verpakkingsmaterialen overweldigend. Jurriaan bevestigt dit: “Voor plastics heb ik nog geen voor de hand liggende oplossing, het is gewoon heel erg veel.”
Maar gelukkig zijn er ook dingen die we wél kunnen doen. Zo wijst Jurriaan op de mogelijkheid om voor metalen wegwerptonnen te kiezen in plaats van plastic. Verder is ook bewustwording belangrijk om medewerkers aan te zetten tot het recyclen van materialen. Plaats duidelijke stickers bij de afvalrecycling en leg uit wat nu precies waar hoort. Maak gezamenlijke afspraken en zorg dat deze nagekomen worden. De deelnemers van de workshop komen op het idee een statiegeldproces in te voeren. Zo ligt de verantwoordelijkheid van verpakkingsmaterialen niet alleen bij de gebruiker, maar ook bij de producent.
Tips om direct aan de slag te gaan:
- Sluit energiemeters aan op je apparaten, zo weet je precies hoeveel stroom je gebruikt (en nog kunt besparen.)
- Bewaar droogijs in een isolatiecontainer. Dan kun je het nog een keer gebruiken.
- Kijk eens kritisch naar je vriezer. Zet de temperatuur van -80°C op -70°C. Ruim je vriezer op en houd bij wat er in zit.
- Doneer afgeschreven laboratoriumapparatuur aan scholen of verkoop het via LabMakelaar.
- Start een ideeën box voor duurzame ideeën binnen de organisatie.
- Plaats stickers en posters op het lab en de apparatuur om het bewustzijn te vergroten.
- Check of er een duurzaam alternatief is voor chemicaliën en oplosmiddelen.
- Maak voordat je naar huis gaat een rondje over het lab. Welke apparatuur kun je nog uitzetten?
Slim onderzoek
Ook bij de opzet van je onderzoek en experimenten kun je rekening houden met duurzaamheid. Denk kritisch na over de hoeveelheid metingen die je doet, zijn deze echt allemaal nodig? Schaalverkleining kan in veel gevallen middelen besparen. Er is ook steeds meer aandacht voor duurzame analysemethodes, zoals superkritische vloeistofchromatografie (SFC.) Bij SFC wordt er gebruik gemaakt van CO2 in superkritische toestand. Er zijn in dat geval geen vloeibare oplosmiddelen nodig zoals bij conventionele vloeistofchromatografie (LC.) Dit betekent voor laboratoria een grote daling in afvalstoffen en minder kosten voor de verwerking van de vloeibare oplosmiddelen.
Denk tijdens het opzetten van je onderzoek ook na over het gebruik van single-use plastics. Kun je bijvoorbeeld meer doen met dezelfde pipetpunt? En heb je steeds een nieuw paar handschoenen nodig? Wat betreft pipetpunten zijn er ook duurzame opties. Isogen Life Science heeft bijvoorbeeld een pipettipsysteem met refills en pipetbakjes die tot 200 keer geautoclaveerd kunnen worden. Daarnaast nemen ze de plasticproducten weer retour om duurzaam te recyclen.
Duurzaamheidsblik
De belangrijkste tip van Jurriaan is om met een duurzaamheidsblik door het laboratorium te lopen. Kijk eens op een andere manier naar je werkomgeving: welke lampen branden allemaal, welke apparatuur kan je uitzetten, hoe zit het met de afvalscheidingsbakken en hoeveel plastic gebruiken we eigenlijk? En ben je op zoek naar een frisse blik: vraag een nieuwe medewerker wat er anders kan. Laat je vooral niet tegenhouden door uitspraken als “Maar wij doen het hier altijd zo” en leg collega’s uit wat de voordelen zijn.
Volgens Réka kan het verzamelen van data over je (geplande) duurzaamheidsprojecten helpen met kritische of negatieve reacties. Maak de impact van je project inzichtelijk met aantallen over de hoeveelheid kWh energie of de liters water die je gaat besparen. Benadruk ook dat deze besparingen de organisatie uiteindelijk geld opleveren.
Doe het samen
Tijdens de workshop concluderen we dat je het niet alleen kunt doen. De kans is groot dat er gemotiveerde collega’s binnen jouw organisatie rondlopen die duurzaamheid net zo belangrijk vinden als jij. Zoek elkaar op en start een ‘greenteam’. Maak vervolgens een plan, kom regelmatig samen om initiatieven te bespreken en deel deze met de rest van de organisatie. Vraag ook naar input van collega’s, zo maak je duurzaamheid een gezamenlijke verantwoordelijkheid.
Praktische tip: deel (chemische) oplossingen met je collega-laboranten. Gewoon goed schoonhouden en netjes werken, dan voorkom je dat deze na een keer gebruik blijft staan.
Om écht grote stappen te maken heb je de hele keten nodig. Ga daarom in gesprek met leveranciers; stel duurzaamheidsvragen bij aanbestedingen en kies voor duurzamere opties als deze beschikbaar zijn. Maar probeer vooral niet alles in een keer te doen. Start met kleine projecten die een groot verschil kunnen maken en deel de resultaten met anderen. Sommige projecten, zoals het upgraden van vriezers, vragen om grote investeringen. Uiteindelijk zal duurzaamheid onderdeel worden van de bedrijfscultuur, maar hier is wel tijd voor nodig.
Handige links en resources:
- Green Chemistry Alternative Resources van My Green Lab
- Sticker en poster templates - Bristol and Edinburgh Universities
- LEAF: Laboratory Efficiency Assessment Framework
- Green Labs NL voor praktische tips
- Green Your Lab: een netwerk voor duurzame wetenschap
- Stichting open voor het recyclen van elektrische apparaten
Met dank aan:
Réka Ötvös van Janssen Biologics, Jurriaan Beckers van Hogeschool Leiden, Moniek Muskee van Isogen Life Science en natuurlijke alle deelnemers voor jullie bijdrage.
