Werkbezoek bij internationaal opererende kleine, groeiende, technologiebedrijven in Drenthe
Publicatie; Signalement, Tekst; Kees Groeneveld, Fotografie; Henk Tukker
Als je met een lid van de Tweede Kamer op stap gaat voor een werkbezoek aan twee FHI bedrijven dan is dat meestal wel een eye-opener voor de Haagse politicus. Maar als je met Eppo Bruins samen bent, die jaren directeur was van de technologiestichting STW en nog maar net een blauwe maandag in het parlement zit sinds Arie Slob van de ChristenUnie uit de politiek stapte, nee, dan verwacht je niet dat hij meteen flabbergasted is van wat hij meemaakt. Toch gebeurde het bij Klay Instruments in Dwingeloo en bij Proxcys in Nieuw Amsterdam, het noord-oosten van Nederland.
“Echt geweldig om dat ondernemerschap te zien. Ja, dat geeft mij wel inspiratie om er flink tegenaan te gaan in Den Haag. Zo’n opmerking van Marcel Raedts (dga van Proxcys, red.) die kiest voor ‘goed rentmeesterschap in plaats van venture capital’. Over subsidie hebben ze het al helemaal niet.”
In de ochtend rijden we naar Dwingeloo. Klay Instruments is het bedrijf dat Klaas de Jong ruim 35 jaar geleden stichtte en op een typische FHI manier op en uitbouwde. Eerst handel en daarna steeds meer eigen producten. Schoonzoon Egbert Timmer nam het bedrijf over. Het lijkt alsof het gaat om ‘gewone’ procesinstrumentatie, druk-, temperatuur-, niveau meters, transmitters. Maar nee, legt Egbert uit, “we zitten echt in een marktniche waardoor we over heel de wereld kunnen leveren, naast alle grote jongens. Wij leveren voor de moeilijke toepassingen, overal waar je niet via een manometeraansluiting kunt werken maar een frontmembraan nodig hebt, vaak vanwege vervuilende omstandigheden, in de papierindustrie, de zuivel, voedingmiddelenindustrie, bij afvalwater, chemie. Overal waar je het medium waaraan je moet meten moet stoppen om te voorkomen dat jouw instrument vervuilt.”
Als ervaren beta-wetenschapper is onze nieuwbakken politicus diep onder de indruk als we zien hoe de membranen worden gemaakt. Hoogwaardige technologie waar eigenlijk tegelijk veel ambachtelijke kennis en ervaring bij komt kijken. “Hoe zit dat eigenlijk hier in de grensregio en de krimp die hier optreedt?” wil Eppo Bruins weten. Het is waarom hij juist hier technologie bedrijven wilde bezoeken. “Wij ervaren hier meer kansen dan bedreigingen. De mensen die we nodig hebben zijn hier beschikbaar, ook op HBO-niveau. En onze belangrijkste partners, toeleveranciers zitten om de hoek. Daar zijn we heel close mee. We groeien samen op. Bovendien hebben we ook verschillende klanten in de regio waarmee veel wisselwerking optreedt. Domo in Beilen en DOC kaas in Hoogeveen bijvoorbeeld. Daar leveren we sensoren die bij enorme temperatuurverschillen moeten blijven werken. Dat doen we via een ingebouwde temperatuursensor die feedback geeft.” Timmer is trots op zijn bedrijf. “We behoren tot de drie besten in de wereld,”
Al pratend over subsidies en waarom Klay eigenlijk alleen gebruik maakt van WBSO, blijkt de ‘oude’ werkkring van Eppo Bruins ook nog relevant. We komen op de STW programma’s voor R&D. Bruins legt uit hoe die werken. En vanuit FHI kunnen we beamen dat verschillende lidbedrijven daar veel baat bij hebben. Een opportunity in beeld. Leuke uitsmijter, waar de naam Klay vandaan komt. “Klaas de Jong wilde niet zijn eigen naam aan het bedrijf verbinden. Het moest wel verkoopbaar zijn. De naam Cassius Clay, de revolutionaire wereldkampioen boksen uit de zestiger jaren. Zo’n winnaar sprak hem wel aan. Door er Klay van te maken bleef er toch nog een kleine associatie met de naam Klaas.” Marcel Raedts van Proxcys neemt het gezelschap mee naar zijn bedrijf, nog een stukje verder oostelijk. Hij was aangesloten om ook het bedrijf van Timmer eens te kunnen zien. Zitten dicht bij elkaar en Procxys gebruikt ook producten van Klay, maar ontmoet hadden de heren elkaar nog niet eerder!
Proxcys is echt een bijzonder bedrijf. Op basis van unieke technologie, radiale chromatografie gaat Marcel Raedts de concurrentie aan met reuzenbedrijven als GE in een markt van wereldspelers in de farmacie. In 2003 gestart op basis van technologie van een Russische hoogleraar. En dan ook nog op basis van organische groei, goed rentmeesterschap, met eigen verdiend geld zonder externe financiers! “Stoer” noemt Eppo Bruins het in zijn tweet. Raedts legt wat hij doet op zo’n gedreven wijze uit, dat zelfs Bruins een paar keer door moet vragen om helder te krijgen waar het precies over gaat. Wat Proxcys maakt, zijn vaten waarin verschillende eiwitten uit plasma worden gefilterd via chromatografie. Dat kunnen meer bedrijven in de wereld.
Maar de vaten van Proxcys staan rechtop, het proces gaat radiaal in plaatst van axiaal waarvoor je veel grotere vaten nodig hebt. Het proces verloopt vele malen sneller. Het radiale apparaat kun je op wieltjes de cleanroom in en uit rijden. Daar is bij de axiale bakken geen denken aan. Aan alle kanten winst voor de farmaceuten die met Proxcys in zee durven! Het Nederlandse Synthon is er één van, maar verreweg de meeste klanten bevinden zich buiten Nederland. “En het Nederlandse Sanquin wil niet omgaan naar ons proces. Daar wordt het geld nog te gemakkelijk verdiend.”
Een jaar of dertien is Raedts nu bezig. Na veel geploeter is Proxcys nu internationaal aan het doorbreken. Er werken inmiddels dertig mensen die samen een omzet maken van 1,5 miljoen per jaar. Maar de groei versnelt nu voortdurend.
“Hoe ga je dat doen hier in een krimpregio?”
vraagt onze parlementariër. “Mensen werven we vooral via ons netwerk. We zijn hier gevestigd omdat mijn vrouw, onze cfo, en ik hier al woonden toen ik voor een Amerikaans bedrijf werkte, voordat we startten. We zijn eigenlijk een ’kop/staart bedrijf’. Dat betekent dat toeleveranciers belangrijk zijn. Dat is wel lastig in een regio waar krimp aan de orde is. We willen toch zoveel mogelijk toeleveranciers dichtbij hier in de regio hebben zitten.”
Het is stil op de terugweg. Eppo en zijn fractiemedewerker Wouter Langendoen zijn onder de indruk. Hoewel, we hebben toch even het dossier VSL kunnen doornemen, de door het ministerie van economische zaken aangekondigde bezuiniging op het metrologie standaardenlab. Hoe gaan we die schade herstellen? Goeie voorbereiding voor het kamerdebat met minister Kamp dat een paar dagen later aan de orde is.
Zo werkt dat dus.
