Door: FHI, Federatie van Technologie Branches Op vrijdag 2 februari 2024 organiseert FHI een inspirerend tech event in Ahoy, Rotterdam: FHI presents TechStories
Eén van de gastsprekers is André Gunst (ASTRON), de systeemarchitect van de LOFAR radiotelescoop. Hij vertelt over de zoektocht naar signalen van de Big Bang en de technologische uitdagingen die daarbij komen kijken.
Door: Hans Risseeuw
“Wij zoeken oplossingen op vraagstukken in radioastronomie en daarbij verleggen we de grenzen van de technologie.”
Radioastronomie
Om de fundamentele vragen van astronomen op te lossen, zijn megastructuur radiotelescopen nodig die petabytes aan data genereren. Binnen die data, ergens diep verborgen, liggen de antwoorden voor de astronomen. LOFAR, de grootste radiotelescoop voor lage frequenties (tussen de 10 en 250 MHz) op aarde,
is een Nederlandse uitvinding en de kern ervan ligt nabij Exloo, Drenthe. De telescoop levert dagelijks vele petabytes aan data die razendsnel worden verwerkt door een complexe signaalverwerkingsketen.
Elektromagnetisch spectrum
Radiogolven zijn in het elektromagnetisch spectrum de langste golven met de laagste frequentie. Deze golven zijn voor het menselijk oog onzichtbaar en stellen astronomen instaat om met een hele andere bril naar het heelal te kijken. LOFAR wordt onder andere gebruikt om diep in het heelal te kijken. Radioastronomie kijkt met radiotelescopen naar deze golven omdat ze het verst dragen. Met radiogolven kun je dus het verste kijken. En in de ruimte is het ook zo dat hoe verder je kijkt, hoe verder je terugkijkt in de tijd.
Radiotelescopen
Vanaf de jaren zestig is de radioastronomie doorontwikkeld van schotels naar LOFAR. Het Nederlandse ASTRON heeft de LOFAR radiotelescoop ontwikkeld.
LOFAR is heel anders opgezet dan de herkenbare radiotelescopen: de schotels. LOFAR bestaat uit velden met heel veel kleine antennes in plaats van een aantal schotels. Door slimme wiskunde kunnen we velden vol antennes op hetzelfde tijdstip naar hetzelfde punt in het heelal laten kijken. Nu gebruiken we dus niet meer een grote schotel of een rij geschakelde schotels, maar velden vol antennes (stations) die modulair zijn opgebouwd. Dwars door Europa zijn verschillende stations gebouwd en door deze aan elkaar te koppelen hebben we een radiotelescoop met een diameter van Ierland tot Bulgarije.
Alle data van deze stations wordt verzonden naar Groningen, waar de correlator staat (een supercomputer) en hier worden de petabytes aan data verwerkt en omgezet in voor ons herkenbare beelden. Nieuwsgierig hoe astronomen antwoorden zoeken op de meest fundamentele vragen?
Kom 2 februari naar de FHI TechStories en laat je inspireren door André Gunst, die laat zien waar een klein land groot in kan zijn.
FHI presents TechStories is een unieke kans om kennis te maken met de nieuwste technologische ontwikkelingen en te inspireren door de verhalen van toonaangevende experts. Het event is gratis toegankelijk voor geïnteresseerden, leden van FHI en partners. Om technologie voor een breed publiek toegankelijk te maken zijn de presentaties Engelstalig en tickets (t.w.v € 75,-) deze editie kosteloos.
