Sparckel wil meer licht in het leven van mensen brengen

Maarten Voorhuis, directeur en oprichter van het Eindhovense Sparckel, heeft ‘gezonde’ verlichting ontwikkeld voor kantoren en verpleeghuizen. Tijdens de LED Lighting & Technology conference geeft Voorhuis een lezing over de ontwikkeling van innovatieve LED-techniek.

Door: Dimitri Reijerman

Met Sparckel is Voorhuis sinds 2011 aan het pionieren om zogeheten biodynamische lichtsystemen te ontwikkelen. Hij vertelt trots over die periode: “We hebben deze producten zelf bedacht. Het ontwikkelproces is vanuit Eindhoven, de lichtstad, aangestuurd. Nu hebben we een collectie armaturen met een partner in productie.”

Het doel wat Voorhuis met Sparckel wil bereiken is helder: “Onze kernactiviteit is om zoveel mogelijk mensen te helpen met de gezonde aspecten van licht. Ik werkte voorheen bij de global market leader op dit gebied. Daar heb ik geleerd dat er zo’n duidelijke wetenschappelijk bewezen positieve aspecten zijn van goede verlichting op de mens. Ik ben gefrustreerd geraakt doordat het in de markt veel te lastig van de grond kwam. De business case was gewoon te lastig.”

Voorhuis moest veel partijen ook keer op keer uitleggen wat de voordelen waren van het integreren van biodynamische verlichting, waarbij het LED-licht zich aanpast aan het moment van de dag en minder rood of blauw licht geeft. Hij vertelt: “De techniek bevat veel bouwstenen waardoor veel partijen in de bouwwereld betrokken raakten. Architecten vonden er iets van en het ingenieursbureau zegt; ‘zoveel licht is er vanuit de normering niet nodig’. Dan leg ik uit: dat doen we niet voor het zien, maar voor de biologische klok. De eindgebruiker begreep ook niet waarom ze meer in de juiste verlichting moeten investeren, omdat ze het zelf van tevoren niet konden beleven. En de installateur vond het weer lastig om deze verlichting overal te installeren. Toen kwamen we op het idee voor installatie waarbij niet een heel gebouw op zijn kop gezet hoeft te worden. We hebben er eigenlijk een meubelstuk van gemaakt: stop de stekker in het stopcontact en de zon komt op.”

De focus van Sparckel kwam te liggen op vloer-staande armaturen. Vraag was of de werking van dergelijke verlichting overeind zou blijven met serieuze lichtvlekken (i.p.v. een geheel lichtgevend plafond). Dat bleek het geval en in 2013 werd een eerste prototype geïntroduceerd op de Dutch Design Week en in 2014 werd de verlichting uitgeleverd.

1.000 lux

Volgens Voorhuis heeft de mens circa 1.000 lux verticaal op het oog nodig om licht als gezond te kunnen bestempelen. Dat is drie tot vier maal meer dan in een reguliere kantooromgeving. Een dergelijke lichtopbrengst heeft een heilzame werking die soms onverwachte aspecten kent, zegt Voorhuis: “Bij een prototype werd door de ouders gesteld: kinderen hebben minder last van ADHD. Een architect zei: er komt meer uit mijn handen. Die extra productiviteit hebben we gemeten op 10 procent. Het slaap/waakritme is bij demente mensen flink ontregeld. In plaats van 11 keer gaan ze met van biodynamische verlichting vijf keer per dag uit bed. En ze slapen gemiddeld bijna 1,5 uur langer. Dat zorgt voor fors lagere kosten.”

Ondanks dat er 10 jaar terug nog weinig tot geen aandacht was voor de positieve aspecten van gezond licht, is dat nu anders. Voorhuis voorspelt een omwenteling in de markt: “Gezond licht, het gaat sowieso gebeuren, de vraag is wanneer het echt groots gaat doorbreken. We moeten allemaal betere lichtplannen maken. Laten we dat doen in bijvoorbeeld de zorg. En laten we eerst voldoen aan alle voorwaarden voor basisverlichting. Daarna krikken we de lichtniveaus op, zodat onze ogen denken dat ik buiten ben. De uitdaging is nog wel om dat duurzaam te doen, want we hebben tot vier maal meer licht nodig en dat vind de energierekening niet leuk. Dat kunnen we intelligent doen en het licht op het juiste moment uitzetten of dimmen.”

Bovendien moet de markt voor verlichtingsproducten wel stappen gaan zetten, zegt de Sparckel-directeur: “De lichtindustrie zit in moeilijk vaarwater. Afgelopen jaren is er alleen maar op Lumen per Watt geconcurreerd. De marges staan onder druk en er komt een shake out in de markt. Alleen bedrijven die toegevoegde waarde bieden gaan overleven. En ik denk dat dit de toegevoegde waarde is.”

Overtuigen van gezonder licht

Tijdens zijn lezing op de LED Lighting & Technology conference hoopt hij zijn collega’s en klanten te overtuigen van zijn gelijk: “Dit is de kans voor lichtontwerpers en –adviseurs om hun expertise te verbreden. Het is geen makkelijke materie. De marketinguitdaging is nog veel moeilijker: we moeten vertellen dat we een lichttekort hebben. Mensen realiseren zich nog niet dat er een probleem is. Maar er is een gezond element aan buitenlicht, waar onze biologische klok vooral blij van wordt. Denk aan dat vakantiegevoel: we krijgen naast minder stress ook meer daglicht en gaan beter slapen. Een gebrek aan licht is eigenlijk een soort sluipmoordenaar, we weten eigenlijk niet hoe goed we ons binnen kunnen voelen.”

Wilt u de lezing van Maarten Voorhuis bezoeken? Registreer u kosteloos voor een bezoek aan het LED Lighting & Technology event.