Door: FHI, Federatie van Technologie Branches Theo Smulders, directeur Celsius Benelux
Ik zie een hond. Niet mijn favoriete huisdier. Ik ben meer van de hamsters. Maar deze is mooi. Een soort poolhondachtige sledewolf, maar dan anders. En hij ligt te slapen, braaf, niet wakker worden Bello. En ik zie het plafond. En nu mijn veters. En wat zal ik vanavond eens eten? En, ah, daar is ie! Theo Smulders, directeur-eigenaar van Celsius Benelux.
Gebouwenautomatisering, dat is wat ze hier doen bij Celsius. En Theo Smulders is er druk mee. Heel druk. Vandaar de wachttijd. Alhoewel, druk, ja ook wel, maar eerder gedreven. Theo heeft namelijk een visie. Op bouwprocessen in het algemeen, op bouwonderhoud in het bijzonder, op gebouw-automatisering in het allerbijzonderst en op efficiency en besparing – energiebesparing welteverstaan – in het allerallerallerbijzonderste. Toch, Theo?
“Je kunt het zien in een hiërarchie, maar ook als een samenhang. We leven in een tijd waarin we simpelweg niet meer op de oude voet verder kunnen. In velerlei opzichten niet, maar laat ik me beperken tot mijn professionele territorium: bouwprocessen en gebouwenautomatisering. Wat je merkt is dat er een kentering gaande is, een overgang van het oude denken naar het nieuwe denken. Van denken vanuit risico’s naar denken in kansen, vrij, buiten de vastgeroeste kaders. Mijn generatie heeft het daar wat moeilijker mee dan de jeugd van nu. Ikzelf vind het een voorwaarde voor vooruitgang. Wat dat betreft sluit de huidige tijdgeest naadloos aan op mijn ambities. Waar overigens niet alleen visionaire, maar ook persoonlijke motieven aan ten grondslag liggen.”
Vertel
“Ik heb armoede gekend. Bittere armoede. Toen ik 11 jaar oud was overleed mijn vader. Hij had een eigen installatiebedrijf, je weet wel zo’n bedrijfje waarin hij als baas altijd iedereen voordeed hoe het moest. Een harde werker. Mijn moeder bleef achter met weinig tot niks. Moeilijke tijden waren dat, heel veel liefde, dat wel, maar ook veel ellende. Na mijn studie heb ik me plechtig voorgenomen om me dat nooit meer te laten overkomen.
Dus zat er maar één ding op: rijk worden!
“Nee nee, mijn besluit betrof het voorkomen van armoede en wat dat teweeg brengt. Niet zo zeer geld an sich. Het gaat er om te zorgen dat je uit de gevarenzone blijft, maar ook om uitdaging, plezier, voldoening, vooruitgang en alles wat daarmee samenhangt. En om zo min mogelijk stress toe te laten in je leven. Geluk is opgebouwd uit een complex van factoren.”
Een drijfveer die je gemotiveerd heeft gedurende je hele carrière lijkt me
“Jazeker. Vanaf mijn tijd bij Honeywell, waar ik me overigens ook al bezighield met regeltechniek en klimaatbeheersing, tot aan de dag van vandaag hier bij Celsius Benelux, mijn eigen bedrijf. Daar kon ik trouwens mee starten dankzij onder andere Gert Jan Vink, financier, boer, Willie Wortel en tevens goede vriend. Wonderlijke kerel, heeft onder meer de vee-verlosmachine uitgevonden. Dat ding is de hele wereld overgegaan, cool hè?”
Celsius was van het begin af aan een succes story?
“In de 20 jaar dat Celsius bestaat is het natuurlijk niet alleen maar jippie geweest. De crisis van de afgelopen jaren heeft er ook bij ons ingehakt, maar we zijn er goed uitgekomen. Onze activiteiten hebben we ondergebracht in verschillende bedrijven en samenwerkingsverbanden waarmee we de volledige life-cycle van gebouwen coveren en in staat zijn om gericht te innoveren.”
Hoe moet ik dat zien, zo’n life-cycle?
“In mijn visie ga ik uit van een zestal fasen die met betrekking tot de bouw, het beheer en het onderhoud van een pand doorlopen dienen te worden: Design, Build, Finance, Maintain, Operate en Energy. In vijf van die velden kunnen wij in principe toegevoegde waarde leveren. In de huidige situatie werkt het echter als volgt: een aantal gespecialiseerde bedrijven is verantwoordelijk voor de bouw – en dus voor een groot deel van het totale budget – waarna er een jaar na oplevering een nul-meting wordt gedaan en het onderhoud voor de komende 30 jaar vervolgens in handen komt van een partij die zo’n beetje alles afkeurt, vervangt en verandert. De kosten daarvan stijgen natuurlijk naarmate het gebouw ouder wordt. Een verspilling van jewelste. Een beweging die wij van harte toejuichen en die steeds meer opgang vindt is dat het aspect onderhoud meer naar voren, naar de startfase wordt getrokken en dus eerder bij de juiste partijen wordt ondergebracht. Opdrachtgevers realiseren zich namelijk dat het hen aan voldoende technische kennis ontbreekt, maar willen wel ontzorgt worden. Vandaar. Hierbij kunnen wij een wezenlijke en vooral ook kostenbesparende rol spelen. Innovatie naderhand op de bouwplaats kent namelijk veel beperkingen en is dientengevolge meestal behoorlijk ingrijpend. Wij maken ons daarom sterk voor innovatie in de startfase. Daar zijn we op ingericht en – noblesse oblige – in die fase hebben we al een aantal aansprekende wapenfeiten op onze naam staan.”
Op het gebied van kostenbesparing?
“Op dat van efficiency en energiebesparing om precies te zijn. Efficiency spreekt redelijk voor zich en is inherent aan gebouwenautomatisering. In combinatie met het tweede, energiebesparing, hebben we het over een toekomst gerichte uitdaging van jewelste. Laat ik voordat ik daar wat voorbeelden van geef, je even meenemen in mijn gedachten. In 2024 moeten alle utiliteitsgebouwen minimaal energielabel C hebben en in 2030 energielabel O. Waarom zouden ze dan niet in 2050 energie leverend kunnen zijn? Wist je dat 40% van het totale energieverbruik op conto komt van gebouwen en woningen? Nee he? Daar valt dus een enorme winst te behalen. En dat lukt alleen als we de drie hoofdfactoren die hiervoor bepalend zijn, energiegebruik, -opwekking en – opslag, zo naar onze hand weten te zetten dat er sprake is van een optimum. Daar zijn we al ver in gevorderd, zeker wat betreft het terugdringen van het gebruik en de opwekking van energie. Feit is dat automatisering in deze trajecten een cruciale rol speelt. Alles wordt intelligent. Innovatie, efficiency en besparing worden steeds meer bepaald door kennis en software. En steeds minder door materiaal.”
En dan nu… de voorbeelden!
“Oke, vooruit. Laat ik beginnen met JuBi in Den Haag. De ministeries van Justitie, Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties zitten daar. Het is een enorm kantoorpand, het grootste van Nederland, dat lang niet altijd volledig wordt benut. Sterker nog, er zijn veelvuldig momenten dat er maar een zeer beperkt aantal mensen aan het werk is, terwijl alles dan meestal voluit staat te draaien. Om het energiegebruik substantieel terug te dringen, hebben wij een web based oplossing ontwikkeld die medewerkers in staat stelt om via een app aan te geven wanneer ze komen werken. Ze krijgen dan per ommegaande een bericht dat hen aangeeft zich naar een bepaalde werkplek te begeven. Daar is bij aankomst alles in werking. In de ongebruikte delen van het gebouw niet. Na vertrek sluit het systeem de energie weer keurig netjes af.”
Netjes hoor. Meer nog?
“Veel meer, zoals gezegd is deze oplossing een onderdeel van een groter geheel. We hebben het totale gebouwenbeheersysteem, inclusief de licht- en klimaatregeltechniek en de complete energiecentrale voor onze rekening genomen en daarmee een enorme besparing op de installatiekosten gerealiseerd. Komt nog bij dat we het gehele project drie maanden eerder dan gepland hebben kunnen opleveren. Ziedaar, het resultaat van efficiency en een uitstekende samenwerking met onze opdrachtgever. Ik kan je melden dat we erg trots zijn op dit project.”
Indrukwekkend. Maar ik bedoelde eigenlijk, heb je meer voorbeelden van dit soort innovaties?
“Jazeker. Een vrij recente zelfs. Eentje die je zowel een toepassing als een uitvinding zou kunnen noemen. Heb je verstand van old-timers? Nee? Oh, meer van hamsters... Oke, laat ik je er dit over vertellen, de automaten van de meeste old-timers zijn hydraulisch. Een beetje vergelijkbaar met dynamische verwarmingsventielen van radiatoren. Daarin wordt water rondgepompt waarbij, wanneer het systeem op druk is, de dynamische verwarmingsventielen zorgen dat het water gelijkmatig verdeeld wordt. Je kunt je voorstellen dat wanneer zo’n pomp niet voldoende druk kan opbouwen voor alle radiatoren of als de kleppen vervuild zijn, slechts een deel daarvan verwarmd wordt en de radiatoren achter in de serie koud blijven. Voor een kantoorgebouw aan de Zuidas in Amsterdam hebben we dat mogelijke probleem weten te voorkomen door als eerste in Nederland het gehele pand compleet digitaal waterzijdig in te regelen. Ik zal proberen het je uit te leggen. Standaard wordt de doorgifte van water en lucht hydraulisch geregeld. Wij hebben simpel gezegd het klepje op iedere radiator vervangen door een digitale toepassing die de flow meet en de doorgifte begrenst, waardoor er geen 100 kPa nodig is om alle radiatoren te vullen, maar slechts 50 kPa. Tel dat op bij de reductie van faalkosten die hiermee gepaard gaat en je hebt het over een energiebesparing van maar liefst 70%.”
Sjonge, dat is nogal wat!
“Ja, dat vind ik ook. Het zal ook zeker niet de laatste energiebesparende automatiseringsoplossing zijn die we gaan opleveren. Weet je, er is zoveel te bewerkstelligen. Zolang we maar bereid zijn om te investeren en creatief te zijn. In dat verband zat ik laatst nog te denken, iedereen die net als ik in een elektrische auto rijdt, doet dat vanuit milieu- en kostenoverwegingen. Je verdient simpel gezegd aan zo’n ding. Zo werkt het ook voor gebouwen: investeer in innovatie en het betaalt zich dubbel en dwars terug. Maar nog even terug naar die elektrische auto, de meeste mensen leggen hem ’s avonds thuis aan de stekker om ‘m op te laden. Maar waarom zou je dat proces niet omdraaien? En je auto gebruiken om je huis op te laden? Ik bedoel, terwijl wij nu zitten te praten staat mijn Tesla langzaam leeg te lopen op de parkeerplaats. Als ik ‘m overdag oplaad heeft ie genoeg energie om vanacht mijn huis te voorzien van alle energie die nodig is. Hoeveel kan dat zijn? 5 kW? Vooruit, als je een paar vrieskasten en wat hennepplanten op zolder onder de lampen hebt staan maximaal 20 kW, meer niet. Heb ik ’s morgens meer dan genoeg power over om naar kantoor te rijden.”
Ben je echt van plan om dat te doen?
“Misschien, in principe zou het kunnen. Maar wat ik er vooral mee wil zeggen is dat vooruitgang in gebouwautomatisering en energiebesparing een kwestie is van anders durven denken. Mind you, het kostbaarste goed met betrekking tot innovatie en vooruitgang is de mens.”
Hee, kijk nou, je hond is wakker. Die heeft lekker energie liggen besparen
“Mooi beest, hè. Mijn vriendinnetje. Ze blaft me altijd luid toe als ik thuiskom.”
De mijne ook…
