Door: FHI, Federatie van Technologie Branches LED-armaturen kunnen verblinden, een vervelende en potentieel gevaarlijke eigenschap voor bijvoorbeeld straatverlichting. Met name matrix LED-armaturen kampen met dit euvel. Maar dankzij inzichten in hoe de mens ziet moeten nieuwe rekenmodellen hier iets aan gaan doen.
Door: Dimitri Reijerman
Dat zal Prof. Ir. Wout van Bommel, werkzaam bij Van Bommel Lighting Consultant, vertellen tijdens zijn keynote op het LED-event. Van Bommel heeft in zijn carrière veel onderzoek gedaan naar hoe verlichting kan verblinden en welke normen daarvoor gehanteerd moeten worden. Hij vertelt: “Wij vinden dat straatverlichting licht moet geven waarmee je de weg en andere weggebruikers goed kunt zien, maar die niet verblindt. Ook voor binnenverlichting zijn er eisen. Geleerden hebben zich daar al behoorlijk lang mee bezig gehouden, waaronder ik in de jaren tachtig. In het ontwerp van een armatuur kun je voorspellen hoeveel verblinding lichtinstallaties kunnen opleveren.”
Maar met de komst van LED-verlichting, van binnenverlichting tot straatverlichting, bleken deze zogeheten verblindingsconcepten als model niet altijd meer goed te werken, zo vertelt Van Bommel: “Fabrikanten van LED-armaturen kunnen met de huidige modellen uitrekenen of een ontwerp verblindt. Bij sommige LED-armaturen klopt dat model nog, maar bij andere soorten LED-verlichting werkt het weer niet. In het bijzonder matrixarmaturen, waarbij je duidelijk elk LED-puntje kunt zien, kan er verblinding optreden.”
Hoe we zien
Toch denkt Van Bommel dat de verblindingsconcepten aanzienlijk verbeterd kunnen worden. De kennis over hoe de mens ziet, helpt daarbij. Van Bommel: “Er is een gedachte in de lichtwereld die het mogelijk maakt om de voorspellingen ook voor nieuwe modellen te laten kloppen. Met deze nieuwe concepten moet je teruggaan hoe wij dingen zien.”
Hij vervolgt: “In de jaren zeventig en tachtig zijn we tot de conclusie gekomen dat een deel van het netvlies werkt als een computer. Zogeheten ganglioncellen acteren als een soort processor. Zij laten niet alle informatie door, maar filteren deze. Alleen de belangrijke informatie komt door naar de hersenen.”
Volgens de ‘lichtprofessor’ is er bij de verwerking met de ganglioncellen een vergelijking te maken met het comprimeren van afbeeldingen op computers, bijvoorbeeld naar het ruimtebesparende jpeg-formaat: “Dat is een heel prettige methode, want anders zouden onze hersenen te zwaar belast worden om alleen te kunnen zien. De gedachte is nu dat dat proces de reden is waarom de LED-puntjes van matrix LED-armaturen meer verblinden. Er ontstaan door al die puntjes teveel prikkels voor de hersenen en je gaat bijvoorbeeld met je ogen knijpen. Op basis van dat concept wordt er nu gewerkt aan nieuwe rekenmodellen.”
Nieuwe modellen
Inmiddels werkt de CIE (Commission Internationale de l'Eclairage) aan fundamentele nieuwe verblindingsmodellen. Van Bommel verwacht dat er binnen een à twee jaar een tussenoplossing komt waardoor de voorspelling al beter wordt. “Het is een tweetrapsraket”, zegt hij. Over vier à vijf jaar verwachten we zeer fundamentele verbeteringen in de modellen die toekomstbestendig zijn. Een model dat beter aansluit op hoe wij zien.”
De lezing van Prof. Ir. Wout van Bommel zal op woensdag 28 november om 10:30 uur plaatsvinden in Congrescentrum 1931 in Den Bosch. U kunt zich voor een gratis bezoek registeren.
