Door: FHI, Federatie van Technologie Branches Hoe Future Diagnostics en Crossbeta Bioscience Hollands Glorie vormgeven
Nee, de namen klinken niet erg Hollands. Onze nationale kracht is nu eenmaal geworteld in ons aanpassingsvermogen. Tientallen talen lenen woorden aan het Nederlands. Het Latijn, de taal van de wetenschap, niet in het minst. De Nederlandse technologiebedrijven Future Diagnostics en Crossbeta Biosciences werken samen aan het zodanig vriesdrogen van oligomeren, zodat ze als bolletjes de wereld over gestuurd kunnen worden om op allerlei plekken onderzoek te kunnen doen naar het effect van oligomeren op de ontwikkeling van de ziekte van Alzheimer. Het is een prachtig voorbeeld van hoe twee relatief kleine wetenschappelijk georiënteerde Nederlandse bedrijven het verschil aan het maken zijn op wereldschaal. Ze praten er graag over, Mike Martens, CEO van het FHI lidbedrijf Future Diagnostics, en Guus Scheefhals, CEO van CVrossbeta Biosciences, een spin-off bedrijf van UMC Utrecht.
Waar gaat dit over, wat zijn oligomeren?
“Als zich bij patiënten de ziekte van Alzheimer ontwikkelt, dan blijkt er ‘plaques’ te ontstaan.” Guus Scheefhals is gewend ingewikkelde materie helder uit te leggen. “Lang is gedacht dat die plaques oorzaak was van het dementeringsproces. Inmiddels wijst alles er op dat het niet de oorzaak, maar het gevolg is van het proces. Zolang het eiwit, dat de plaques vormt nog oplosbaar is, noem je dat een oligomeer. Die oligomeren kunnen toxisch zijn en zijn waarschijnlijk een belangrijke veroorzaker van Alzheimer. Dus als we die zouden kunnen aanpakken... Probleem is dat de oligomeren moeilijk hanteerbaar zijn in het lab. Daar hebben wij nu een doorbraak in bereikt. Wij hebben de oligomeren kunnen stabiliseren met behoud van hun toxiteit. Dus kan er nu onderzoek mee worden gedaan.”
Het klinkt inderdaad simpel.
“We hebben inmiddels een antilichaam gevonden, maar er is een referentiestandaard nodig om te weten wat je meet. Daar heb je weer cellen van mensen voor nodig die vatbaar zijn voor de oligomeren en de antilichamen. Nu is er het speci?eke probleem dat het maken van de oligomeren in het lab moeilijk is. Wij passen in dit traject amyloïde beta peptiden toe.” We vragen wijselijk maar even niet door wat dat precies zijn. Alles is te vinden via google.
“We bedachten dat we via vriesdrogen wellicht balletjes zouden kunnen maken die getransporteerd kunnen worden naar laboratoria, waar dan ook in de wereld waar er experimenten mee gedaan zouden kunnen worden met lichaamseigen cellen van mensen. Toen we gingen zoeken naar mensen in de farmasector die dat zouden kunnen, kwamen we verrassend genoeg uit bij iemand ‘om de hoek’, Future Diagnostics in Wychen.”
Hoe vind je elkaar?
Begin 2014 kwam Guus Scheefhals Future Diagnostics op het spoor, in persoon van Mike Martens, via social media: LinkedIn! Een berichtje, ‘laten we bellen’. Dat was begin 2014 en inmiddels hebben beide bedrijven samen het proces ontwikkeld om de juiste bolletjes te maken. Overigens heeft Crossbeta volgens Scheefhals “een gekke ondernemingsvorm. We gebruiken geld van de aandeelhouders om IP te ontwikkelen voor de farma industrie. Er is nog geen betrouwbaar diagnosetool, maar het kan een klapper worden, die overigens raakt aan ons ethisch moreel besef.” De eerste gevriesdroogde oligomeren zijn inmiddels geleverd. “Dat we nu bolletjes gaan leveren als referentiestandaard voor de ontwikkeling van diagnostiek en voor de ontwikkeling van geneesmiddelen, is een prachtig resultaat.” Als CEO kun je gewoon trots zijn op je product.Dan nu even Future Diagnostics. Mike Martens was vijftien jaar lang hoofd R&D van het in 1997 gestarte bedrijf. Sinds vijf jaar is hij nu de eindverantwoordelijke CEO. “We zijn begonnen met het ontwikkelen van testen voor IVD, in vitro diagnostiek. Nu produceren we ook diagnostica testkits ELISA’s, Enzyme-Linked ImmunoSorbent Assay’s als kalibratie onderdeel bij het vinden van antilichamen. Een andere productlijn is die van systemen om parathormoon niveau’s te detecteren in de bijschildklier. De vierde activiteit betreft vitamine D bepaling.“Voor Crossbeta maakt Future Diagnostics de gevriesdroogde bolletjes met de‘accu-sphere’ technologie die men in huis heeft. “Je laat druppeltjes vloeistof vallen in stikstof en dan ontstaan bolletjes. Daarna volgt het vriesdroogproces en ontstaan in een 96 wells plaat hele stabiele bolletjes van enkele millimeters. Ze vallen niet uit elkaar, maar lossen wel heel snel op, en dat is juist wat nodig is in het lab. Waar het vooral om ging was het vinden van het juiste recept voor de accu- sphere. Wat moet de samenstelling zijn voor het materiaal waarmee we de oligomeren ‘inpakken’?” De mannen spreken over de ‘accusphere-matrix’.
Hoe loopt nou eigenlijk zo’n samenwerking?
“Onze scientists noemen wij ‘technisch architect’”, zegt Martens. “Zij staan in contact met de technologen bij de klant. Samen maken ze een plan. Wij voeren dat uit en we rapporteren de resultaten. Het contact is ten minste wekelijks; de voortgangscontrole tweewekelijks. We werken met ‘sharepoint’ om te checken met Crossbeta of we op het goede spoor zitten.” “Het blijft mensenwerk”, benadrukt Scheefhals. “Je moet het proces uittesten. Hoe je dat doet, dat moet je van tevoren wel goed afstemmen. We waren best bezorgd. Crossbeta is nog maar een klein clubje en we waren bang dat we onder zouden sneeuwen. Dat is niet gebeurd. Sterker nog, de betrokkenheid is zo sterk dat een medewerker van Future Diagnostics in zijn vakantie gewoon aanschoof bij een telefonisch overleg.”
Wat is de toekomst?
Scheefhals: “We werken nu aan deeltjes in de hersenen. Aan de keerzijde van plaques vind je polygonen. Daartussenin zitten deeltjes waarvoor wij denken assays, diagnosetests, te kunnen maken.“ Er zijn werelden te winnen.
