Door: FHI, Federatie van Technologie Branches Nu de dagen korter worden en de hoeveelheid daglicht afneemt, wordt vrijwel iedereen weer geconfronteerd met de invloed die licht heeft op ons welbevinden en gezondheid. Tijdens de LED Lighting & Technology Conference zal professor Wout van Bommel een lezing geven over dit onderwerp met als titel ‘Human Centric Lighting: ‘Licht, Slaap, Alertheid en Prestatievermogen’
Door: Dimitri Reijerman
Vlak voor het ingaan van de wintertijd sprak FHI met Wout van Bommel. Als eerste wil hij iets zeggen over de gebruikte vakterm ‘Human Centric Lighting’: “Ik vind Human Centric Lighting een vreselijke naam, maar het is nu zo ingeburgerd in de lichtwereld dat ik het toch maar gebruik. Ik zit al 50 jaar in het lichtvak en alles wat ik op het gebied van licht heb gedaan heeft rondom de mens gedraaid. En daar komt die term dus vandaan.”
Toch is de aandacht voor de invloed van licht op de lichtwereld nog niet zo lang groot geweest: “Sinds 1995 is de internationale lichtwereld bekend met het feit dat licht niet alleen nodig is om te zien, maar dat het ook iets doet met de biologie van het lichaam en voor je gezondheid heel belangrijk is. Iedereen die met licht bezig is houdt daar nu rekening mee.”
Circadiaan ritme
In een rustig tempo geeft Van Bommel in aanloop naar zijn college alvast een voorproefje van zijn lichtcollege: “Een circadiaan ritme heeft een langetermijneffect. De meeste ‘lichtmensen’ weten daar inmiddels best wel wat van. Maar ik ben zo eigenwijs dat ik dat toch nog eens goed en rustig ga uitleggen. De langetermijneffecten zijn ritmes die in ongeveer 24 uur vallen. Als je gezond bent is bijvoorbeeld je lichaamstemperatuur in de ochtend lager dan ’s avonds en in de ochtend heb je meer kans op een hartaanval dan ’s avonds. Onze lichamen kennen heel veel condities en deze condities zijn dus afhankelijk van de tijd.”
Hij vervolgt: “Ik heb zelf een kort ritme van 23,5 uur en ben daarmee een ochtendmens. Een avondmens kent een ritme tot wel 25 uur. Dat heeft te maken met onder andere de aanmaak van melatonine.” En door die afwijkende ritmes heeft de mens dagelijks een ‘reset’ nodig: “Elke 24 uur wordt jouw biologische klok weer keurig netjes gelijk gezet, mits je maar in de ochtend genoeg licht hebt ontvangen, gedurende zo’n 2 uur. Bij een avondmens kan zo de klok wat versneld worden.”
Verstoorde ritmes
Van Bommel schetst het verschil met vroeger: “Het punt is dat tot ongeveer 250 jaar geleden we overdag veel meer buiten. Dus werd de klok elke dag weer gelijk gezet. Maar nu, zeker in de herfst en straks met de wintertijd, worden die lichaamsritmes verstoord. We worden daardoor soms ziek. In ons klimaat moeten scholen, kantoren en fabrieken dus zorgen dat er voldoende licht is om die biologische klok gelijk te zetten. Wij als lichtontwerpers zorgen er voor dat dit gelijkzeteffect in de verlichting is verwerkt. Zo moet het lichtniveau wat omhoog, naar zo’n 750 Lux. Ook moet ’s ochtends met koel blauw licht het effect worden vergroot. In de middag en avond moet je warmer rood licht hebben. Dat is dus wezenlijk anders licht ontwerpen dan we vroeger deden.”
Afsluitend vertelt Van Bommel, die nog sleutelt aan zijn presentatie, iets over de directe fotobiologische effecten van licht: “Het licht wat ik vandaag op mijn werkplek heb, zorgt voor een direct prestatie bevorderend en alertheidseffect. Dat kun je bijvoorbeeld zien in de hersenen op een MRI-scan. Maar het moeilijkste bij het ontwerpen van licht is dat voor ploegendiensten, zeker als die diensten na een week verschuiven.”
Tijdens de LED Lighting & Technology Conference zal professor Wout van Bommel verder induiken op het thema Human Centric Lighting. U kunt zich kosteloos registreren voor een bezoek aan dit event.
