Om de omslag naar een duurzame economie in Nederland te maken, moeten verschillende technologieën niet alleen in samenhang worden gezien om een doorbraak te forceren, maar deze innovaties dienen ook snel betaalbaar te worden. Energieopslag vormt daarbij een essentieel stukje van de puzzel Dat zegt Dr. Mark Bolech, werkzaam bij de unit Circular Economy and Environment van onderzoeksinstituut TNO. Tijdens het Energy Storage event zal hij een totaalplaatje schetsen in de transitieplannen en -mogelijkheden.
Door: Dimitri Reijerman
Bij de huidige plannen voor de energietransitie is er veel aandacht voor wind- en zonne-energie, maar de puzzel is op het gebied van duurzame energie nog veel complexer. Energieopslag is daarbij een must, zegt Bolech: “Als je stelt: we gaan alles op duurzame energie doen, dan komt er vanzelf behoefte aan veel meer opslag. Voor korte termijn-opslag kun je denken aan oplaadbare batterijen, voor de langere termijn heb je wellicht brandstofcellen nodig. Maar je kunt energie ook omzetten in duurzame materialen. Waar de chemische industrie nu nog voor een groot deel afhankelijk is van petrochemische fossiele producten, kunnen zij in de toekomst synthetische producten maken op basis van duurzame energie. Al die werelden komen naast en deels over elkaar heen te liggen. Bovendien gaan ze elkaar versterken.”
Aan het toepassen van brandstofcellen wordt nog veel onderzoek verricht, zegt Bolech: “Brandstofcellen zijn momenteel nog niet erg in beeld, een uitzondering daargelaten, maar deze gaan ongetwijfeld belangrijker worden. En de omzetting naar duurzame producten is ook nog maar mondjesmaat beschikbaar, maar ook dat gaat opkomen.”
Volgens de energie-expert van TNO is een hogere versnelling in de energietransitie ook broodnodig: “Op dit moment zie je dat groene technologieën snel betaalbaarder worden. Dan gaat het opeens heel veel sneller en als je er eenmaal geld mee kunt verdienen dan weet je niet waar je ze vandaan moet halen. De elektrische auto is een goed voorbeeld. Dat is ook een transitieproces. Momenteel heeft minder dan 2 procent van de auto’s een stekker, maar het moment dat je er geld mee kunt verdienen of besparen gaat het heel hard. Veel bedrijven investeren in elektrische auto’s en ik schat in dat dat voor particulieren over 5 jaar ook het geval is.”
Bolech vervolgt: “In de energieopwekking zie je iets soortgelijks gebeuren. Zonnepanelen zijn zo goedkoop geworden dat je al op een productieprijs uitkomt van 2 eurocent per kWh. Er is geen enkele techniek beschikbaar die daar bij in de buurt komt. Naar verwachting wordt dit de dominante techniek voor energieopwekking.”
Sturende subsidies
Bij verdere groei van fluctuerende energiebronnen als zon- en windenergie zal de markt voor energieopslag snel verder groeien. Bolech ziet bovendien een trend in hoe subsidies energieopslagsystemen gaan stimuleren: “Door opslag direct naast een zonnepaneel te plaatsen, zoals een gewone accu of een elektrische vrachtwagen, heb je een buffer. Je kunt zelf bepalen wanneer de elektriciteit terug het net komt. In Duitsland zie je dat in een aantal deelstaten al gebeuren: je krijgt alleen nog subsidie op zonnepanelen als je er direct buffervermogen naast zet. Deze buffering ontlast bovendien het distributienet.”
Bovendien biedt buffering nieuwe business cases: “Met deze wijze van buffering heb je meteen een verdienmodel te pakken. Je hebt al partijen die geld verdienen door te zeggen: we komen op deze locatie een grote buffer neerzetten, vaak een zeecontainer vol accu’s. En met deze opgeslagen stroom gaan we handelen en wel zodanig dat we er geld mee verdienen.”
Hoewel lithium-ion momenteel de meest toonaangevende batterijtechnologie is, ziet Bolech in de toekomst veel potentie in zogeheten solid state-accu’s: “Dit soort accu’s zijn een belangrijke ontwikkelstap. Solid state-accu’s zijn oplaadbare batterijen waarin geen vloeibaar elektrolyt meer te vinden is. Accu’s worden zo veel compacter, robuuster en veiliger. Dan kun je bijvoorbeeld gaan denken aan elektrisch vliegen. Andere ontwikkelingen zijn gaande in de brandstofcel. Vaak wordt er aan waterstof gedacht, maar je kunt ook denken aan metaal-lucht-batterijen. Deze hebben een veel hogere energiedichtheid en andere voordelen. Als deze goed oplaadbaar worden, dan wordt het daadwerkelijk mogelijk om op basis van brandstofcellen te vliegen of varen.”
Innovatie stimuleren
Met zijn onderzoek bij TNO hoopt Bolech andere bedrijven te stimuleren om mee te doen in verder onderzoek naar energieopslag: “Bij TNO laten we technologische mogelijkheden zien en proberen innovatie aan te jagen. We zijn een middelgrote organisatie met 3000 man in dienst. Dat klinkt heel groot, maar we behappen een breed spectrum aan onderwerpen. Op het gebied van zonnepanelen en solid state-accu’s voeren we in-house onderzoek uit. We kunnen echter niet alles.”
Bolech hoopt tenslotte dat het onlangs opgerichte investeringsfonds Invest-NL, dat geld wil gaan steken in relatief riskante duurzame projecten en onderzoekinitiatieven, ook zal helpen om de verduurzaming verder aan te jagen: “Zeker in Nederland wordt al snel gezegd: ‘dat is een mooie innovatie en misschien wel de toekomst, maar wie gaat het precies betalen?’ Het is niet voor niets dat Nederland achterloopt met de energietransitie. Alleen Malta en Luxemburg doen het nog slechter dan Nederland; alle andere EU-leden zijn verder. Dat geeft ook de politieke slagkracht in ons land aan. Zolang deze technologie duurder is, wordt iedereen een beetje huiverig om daadwerkelijk stappen te zetten. Het zal goed helpen als innovaties sneller goedkoper worden en er onder de streep geld overblijft.”
Wilt u de lezing van Mark Bolech bijwonen? Registreer u kosteloos voor het Energy Storage event.
