mini-sensor voor seismologische metingen verovert de wereld
In vijf jaar tijd wist Innoseis een wetenschappelijke ontwikkeling om te zetten in een marktgerichte toepassing: kleine sensoren die ondergrondse trillingen in kaart brengen. Als partner trekt tbp samen met deze innovatieve startup op om ontwerp en productie continu te optimaliseren.
Toen Mark Beker zijn promotionele onderzoek deed bij Nikhef* kwamen hij en hoogleraar Jo van den Brand op het idee om gravitatiegolftechnologie (zwaartekrachtgolftechnologie) te benutten voor nieuwe, commerciële doeleinden. Ze richtten Innoseis op en werden de aansturende CEO en CTO. Zo’n 20.000 Tremornet-sensoren voor seismologische metingen zijn vorig jaar geleverd en dit jaar stond ditzelfde aantal voor het eerste kwartaal al op de orderlijst. Contacten met wereldwijde partners en wetenschappelijke publicaties geven bekendheid aan het product en de hoogwetenschappelijke achtergrond versterkt de betrouwbaarheid.
kleine variant
‘Sensoren voor gravitatiegolfonderzoek zijn soms wel drie kilometer lang en heel erg gevoelig. Wij hebben de ontwikkelkennis benut voor kleine seismische sensoren die praktischer toepasbaar zijn’, legt Mark Beker uit. ‘Ondernemingen als Shell zijn daarin geïnteresseerd, omdat ze tot wel vier kilometer diep ‘in de grond’ kunnen kijken en belangrijke informatie verzamelen over reservoirs van olie, gas of geothermie (aardwarmte). De data helpt bij risicoanalyse en bij het verantwoord en efficiënt omgaan met deze energiebronnen.’
Een Tremornet-sensor is zo’n 11 bij 9 bij 5 centimeter en weegt slechts 650 gram. Op een oppervlakte van honderd vierkante kilometer wordt met zo’n 10.000 exemplaren een netwerk aangelegd. Communicatie verloopt draadloos via het Internet of Things dankzij de door tbp geproduceerde printed circuit board assemblies (pcba’s). Van onderscheidende waarde is ook de lange batterijlevensduur.
samenwerking met tbp
Al sinds de ontwerpfase en de productie van prototypes is tbp bij de ontwikkeling betrokken. Early supplier involvement met Design for eXcellence zorgt voor ontwerpoptimalisatie en industrialisatie tot een op grote schaal produceerbaar product. Meerdere orders zetten de teller op de 40.000 geleverde exemplaren, waarvoor tbp niet alleen de pcba’s voor haar rekening nam maar ook de hele box building inclusief behuizing en accessoires. De automatiseringsgraad van het proces neemt toe om op te schalen naar grotere aantallen.
‘Kwaliteit staat bij ons voorop, we willen direct een topproduct in de markt zetten’, benadrukt Jo van den Brand. ‘De gekozen teststrategie borgt die kwaliteit met hoge zekerheid. Uniek is de continue cyclus van ontwerpen, produceren, toepassen en herontwerpen. De praktijkervaringen gaan we nu koppelen aan de testresultaten en de conclusies zullen we vertalen in verdere ontwerp- en procesoptimalisatie. Zo trekken we samen op om de hoogst haalbare kwaliteit te bereiken.’
bijzondere toepassingen
‘De sensortechnologie is uit de wetenschap afkomstig en na doorontwikkeling leveren wij deze ook weer terug voor academische doeleinden’, vervolgt Mark Beker. ‘Bijzonder is ook de proef in Zuid-Afrika om olifanten- en mensenbewegingen te detecteren en zo risico’s voor mens en dier in beeld te brengen. Dezelfde behoefte heeft de Nederlandse politie die in onze sensoren mogelijkheden ziet om groepen mensen of voertuigen op afstand tijdig te signaleren. Ons doel is nog betere en kleinere varianten te ontwikkelen die bijvoorbeeld in drones of geautomatiseerde voertuigen een bewegingsdetecterende functie krijgen.’
Prestigieus is de betrokkenheid bij Einstein Telescoop in Zuid-Limburg. Jo van den Brand heeft hierbij een actieve rol, onder meer vanwege de inzet van de kleine sensoren ter voorbereiding op deze toekomstige gravitatiegolfdetector. Trots constateert hij wat Innoseis al heeft bereikt: ‘Vijf jaar geleden bestond Tremornet nog niet, nu kom je onze sensoren op alle continenten tegen.’
“early involvement that’s … one small step for tbp, one giant leap for manufacturing”
* Nikhef = Nationaal instituut voor subatomaire fysica – een samenwerking van vijf Nederlandse universiteiten
